Δύο νέες έρευνες από το Ruhr University Bochum επιδιώκουν να φωτίσουν τον λόγο για τον οποίο η συνείδηση έχει ανακύψει στην πορεία της εξέλιξης.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η συνείδηση πιθανώς αναπτύχθηκε αρχικά ως εργαλείο που ενίσχυε την επιβίωση. Τα πρώτα είδη οργανισμών διέθεταν μια βασική αίσθηση κινδύνου—έναν «εσωτερικό συναγερμό» που τους βοήθησε να αντιδρούν άμεσα σε απειλητικές καταστάσεις. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η απλή ικανότητα εξελίχθηκε σε πιο σύνθετες λειτουργίες, όπως η δυνατότητα να εστιάζουν προσοχή σε συγκεκριμένα ερεθίσματα μέσα σε ένα χάος πληροφοριών, αλλά και η ικανότητα αυτοαναστοχασμού και προγραμματισμού.
Εντυπωσιακά ευρήματα προκύπτουν από την παρατήρηση των πτηνών. Παρά την απουσία εγκεφαλικού φλοιού—που είναι χαρακτηριστικός των θηλαστικών—πολλές συμπεριφορές τους φανερώνουν σημάδια συνειδητής επεξεργασίας. Πειράματα έχουν δείξει ότι οι συμπεριφορές περιστεριών και κορακιών δεν περιορίζονται στην απλή οπτική αντίληψη ενός ερεθίσματος, αλλά περιλαμβάνουν ερμηνεία. Αξιοπρόσεχτοι είναι οι νευρώνες στα κοράκια, οι οποίοι ενεργοποιούνται αποκλειστικά όταν το ζώο κατανοεί ένα ερέθισμα, όχι απλώς όταν αυτό υπάρχει. Άλλες δοκιμές δείχνουν ότι ορισμένα πτηνά είναι ικανά να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους σε σχέση με άλλα μέλη του είδους τους, κάτι που θεωρείται κρίσιμο στοιχείο αυτοσυνείδησης.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι η συνείδηση δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπινου είδους ή μόνο των θηλαστικών, αλλά ένα εξελικτικό εργαλείο που έχει εμφανιστεί περισσότερες από μία φορές στη φύση, με διαφορετικούς «μηχανισμούς ανάπτυξης». Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό εδώ δεν είναι τόσο η κατασκευή του εγκεφάλου, αλλά η λειτουργία που αυτός εκτελεί.
Με άλλα λόγια, η συνείδηση δεν εξελίχθηκε για να μας προσφέρει όμορφες εμπειρίες, αλλά για να μας διατηρήσει ζωντανούς, ευέλικτους και κοινωνικά προσαρμοστικούς.






