«Ανακαλύψτε τα Μυστικά της «Νόσου Χ»: Αφρικανικό Εργαστήριο Σχεδιάζει την Επόμενη Πανδημία!»

Καθώς οι πλούσιες χώρες μειώνουν σοβαρά τη διεθνή βοήθεια, το Ινστιτούτο Παστέρ του Ντακάρ (IPD) στη Σενεγάλη προσπαθεί να ενισχύσει την ικανότητα της Δυτικής Αφρικής να ανιχνεύει επικίνδυνες επιδημίες προτού εξελιχθούν σε παγκόσμια απειλή. Οι ερευνητές του IPD δημιουργούν ένα από τα πιο ίσως φιλόδοξα δίκτυα επιτήρησης ασθενειών στην ήπειρο, ένα σύστημα που έχει στόχο να ανιχνεύει απειλές προτού εξαπλωθούν.

Τα πρώτα σημάδια του κινδύνου

Στο Ντακάρ, μέχρι το 2023 δεν είχε καταγραφεί ούτε ένα περιστατικό δαγκειόυ πυρετού. Ωστόσο, μέσα σε μόλις εννέα μήνες, ανακαλύφθηκαν πάνω από 200 κρούσματα. Ο ιός ήταν πάντα εκεί, αλλά η απουσία επιτήρησης τον έκρυβε. Με την εγκατάσταση σημείων παρακολούθησης, οι περιπτώσεις ήρθαν στο προσκήνιο.

Το Ινστιτούτο Παστέρ, που λειτουργεί σχεδόν έναν αιώνα, έχει γίνει το κέντρο ενός δικτύου 40 σταθμών επιτήρησης σε 11 χώρες της Δυτικής Αφρικής. Σ’ αυτά τα κέντρα, το ιατρικό προσωπικό συγκεντρώνει δείγματα από ασθενείς με θερμοκρασία άνω των 37,5°C. Είτε πρόκειται για δάγκειο πυρετό, Έμπολα ή γρίπη, ο πυρετός είναι το πρώτο προειδοποιητικό σημάδι. Αυτά τα δείγματα στέλνονται στα εργαστήρια του IPD, όπου οι επιστήμονες κάνουν συγκρίσεις με γνωστούς ιούς. Συνήθως, τα δείγματα αναγνωρίζονται ως κοινές ασθένειες.

Ωστόσο, οι επιστήμονες αναζητούν και οτιδήποτε ασυνήθιστο: τις πρώτες ενδείξεις της λεγόμενης «Νόσου Χ», ενός νέου παθογόνου που μπορεί να προκαλέσει επόμενη πανδημία. Σε ορισμένες περιοχές, το δίκτυο παρακολουθεί και τα ζώα, καθώς πολλές νέες ασθένειες προέρχονται από την κτηνοτροφία ή την άγρια πανίδα. Πρόσφατα, η επιδημία του ιού Rift Valley ανακαλύφθηκε όταν πρόβατα και κατσίκες παρουσίασαν ανεξήγητες αποβολές.

Μέχρι πρόσφατα, οι επιδημίες στη Σενεγάλη παρέμεναν ανεξήγητες. Χρειαζόταν συχνά μήνες για να εντοπιστεί ο ιός που χτυπούσε μια κοινότητα. Όταν τελικά γινόταν αναγνώριση, ήταν ήδη αργά. Οι χώρες περιμένανε βοήθεια από διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ. Καθώς οι διεθνείς πόροι συρρικνώνονται, το IPD πιστεύει ότι η δική του μέθοδος θα επιτρέψει στα αφρικανικά κράτη να αντιδρούν πιο γρήγορα και αυτόνομα.

Εμπειρίες από το παρελθόν

Για τον Δρ. Μπουμπακάρ Ντιάλο, επικεφαλής μονάδας του IPD, η αποστολή του είναι προσωπική. Το 2014, κατά τη διάρκεια της φονικής επιδημίας Έμπολα, διαπίστωσε την ανάγκη για καλύτερη επιτήρηση. Ως εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στη Γουινέα, είδε οικογένειες να καταστρέφονται από τον ιό, που είχε ήδη κυκλοφορήσει για μήνες προτού εντοπιστεί.

Θυμάται έναν επιστήμονα που ήρθε με ένα φορητό εργαστήριο και μέσα σε λίγες ώρες επιβεβαίωσε την ύπαρξη του ιού. Ο Δρ. Ντιάλο, μετά από χρόνια εμπειρίας εν μέσω κρίσεων, κατάλαβε ότι η Αφρική χρειάζεται ισχυρή εγχώρια επιδημιολογική ικανότητα, όχι απλώς εξωτερική βοήθεια.

Κινητές μονάδες: η σωτηρία

Παρά τις μειώσεις στη διεθνή βοήθεια, σημειώνεται πρόοδος. Κατά την πρόσφατη επιδημία Mpox στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι εξετάσεις μειώθηκαν κατά το ήμισυ. Ωστόσο, το IPD απέστειλε κινητές μονάδες ώστε να συνεχιστούν οι εξετάσεις. Αυτές οι φορητές μονάδες μπορούν να επιβεβαιώσουν μολύνσεις μέσα σε λίγες ώρες. Το ίδιο συνέβη και στη Σιέρα Λεόνε, όπου το IPD κάλυψε την έλλειψη εργαστηρίων.

Προκλήσεις και περιορισμοί

Παρά την επέκταση του δικτύου, παραμένουν σημαντικά κενά. Αρκετές περιοχές στη Σενεγάλη συνεχίζουν να μην καλύπτονται από το δίκτυο. Επιπλέον, το IPD δέχεται οικονομικές πιέσεις: ο κύριος χρηματοδότης του, το Global Fund, έχει έλλειμμα 7 δισ. δολ. στο στόχο του, και οι χρηματοδοτήσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκαν κατά 15%. Αυτές οι περικοπές θέτουν σε κίνδυνο την πρόληψη πανδημιών.

Η Αφρική στην πρώτη γραμμή

Ο διευθυντής του IPD, Δρ. Ιμπραχίμα Σοσέ Φαλ, υποστηρίζει ότι οι καλύτεροι επιδημιολόγοι βρίσκονται στην Αφρική, όχι στα αναπτυγμένα εργαστήρια, αλλά στα πεδία των επιδημιών.

«Οι επιδημίες εμφανίζονται σε απομακρυσμένες κοινότητες. Χρειάζονται αποτελεσματικά συστήματα που να ανιχνεύουν και να αντιδρούν γρήγορα», τονίζει.

Στη Γκάμπια, όπου το εθνικό εργαστήριο δεν είχε ποτέ ανιχνεύσει επιδημία, το IPD παρείχε εκπαίδευση και οι τοπικές αρχές κατάφεραν να εντοπίσουν μόνες τους ένα ξέσπασμα του ιού chikungunya.

Προοπτικές για το μέλλον

Το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να επενδύσει 10 εκατ. λίρες στο IPD από το 2026 προκειμένου να επεκταθεί το δίκτυο. Ωστόσο, παράλληλα, η χρηματοδότηση για θεμελιώδη προγράμματα υγείας μειώνεται, μια αντίφαση που ανησυχεί τους ειδικούς.

Ο Δρ. Ντιάλο αναφέρει: «Οι ασθένειες δεν γνωρίζουν σύνορα. Ένα κουνούπι μπορεί να διασχίσει σύνορα. Αν η χώρα σου είναι ασφαλής αλλά ο γείτονάς σου δεν είναι, τότε δεν είσαι πραγματικά ασφαλής».

Διαβάστε επίσης: Νόσος Χ: Ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι η επόμενη πανδημία είναι θέμα χρόνου.

ΠΗΓΗ: Independent