Ο αστεροειδής Bennu συνεχίζει να προκαλεί έντονες συζητήσεις στην επιστημονική κοινότητα, καθώς τα «παρθένα» δείγματα που έφερε στη Γη η αποστολή OSIRIS-REx της NASA αποκαλύπτουν στοιχεία που αγγίζουν το θεμελιώδες ερώτημα της προέλευσης της ζωής.
Τρεις νέες μελέτες που δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Nature Geoscience και Nature Astronomy φέρνουν στο φως ανακαλύψεις που μοιάζουν εξωπραγματικές: σάκχαρα απαραίτητα για βιολογικές διαδικασίες, μια άγνωστη κολλώδης ουσία που θυμίζει «διαστημική τσίχλα», καθώς και εντυπωσιακές ποσότητες σκόνης από εκρήξεις υπερκαινοφανών άστρων.
Η πρώτη, και ίσως πιο συναρπαστική, ανακάλυψη αφορά την παρουσία των σακχάρων ριβόζη και γλυκόζης, μορίων που είναι θεμελιώδη για τη ζωή όπως τη γνωρίζουμε. Ο Yoshihiro Furukawa από το Tohoku University εντόπισε αυτά τα μόρια στα δείγματα του Bennu, προσθέτοντας τα σε μια εντυπωσιακή λίστα βιολογικών πρώτων υλών που περιλαμβάνει αμινοξέα, νουκλεοβάσεις και λιπαρά οξέα. Η ριβόζη είναι θεμελιώδες δομικό στοιχείο του RNA, ενώ η γλυκόζη είναι ζωτικής σημασίας πηγή ενέργειας για τους οργανισμούς της Γης. Αν και το εύρημα δεν αποδεικνύει την ύπαρξη ζωής στον αστεροειδή, αποκαλύπτει ότι υλικά που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν βιολογικές διεργασίες ήταν διασκορπισμένα στο πρώιμο Ηλιακό Σύστημα.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στα δείγματα δεν ανιχνεύτηκε δεσοξυριβόζη, το σάκχαρο του DNA. Εάν αυτό αντανακλά τη χημική πραγματικότητα του πρώιμου ηλιακού συστήματος, τότε η ριβόζη ίσως υπήρχε σε μεγαλύτερη συχνότητα, ισχυροποιώντας τη θεωρία του «κόσμου του RNA», σύμφωνα με την οποία οι πρώτοι ζωντανοί οργανισμοί βασίζονταν αποκλειστικά σε RNA για τη διατήρηση πληροφοριών και χημικών αντιδράσεων. Η εικόνα που αναδύεται από τα δείγματα του Bennu προσεγγίζει το παζλ της προ-βιολογικής Γης όπως δεν το έχει κάνει κανένα προηγούμενο εύρημα.
Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη προσθέτει μια δόση μυστηρίου στην έρευνά μας. Διεθνής ομάδα υπό την καθοδήγηση του Scott Sandford από το NASA Ames Research Center και του Zack Gainsforth από το University of California, Berkeley ανακάλυψε μια ουσία που μοιάζει με «κόλλα» ή «μαλακό πλαστικό». Αυτή η ουσία δεν έχει παρατηρηθεί σε μετεωρίτες ή άλλους τύπους δειγμάτων από το Διάστημα. Η ανάλυση υποδεικνύει ότι σχηματίστηκε πολύ νωρίς στην ιστορία του Ηλιακού Συστήματος, όταν ο πρόγονος του Bennu ήταν ακόμη ζεστός. Το υλικό, πλούσιο σε άζωτο και οξυγόνο, πιθανώς λειτούργησε ως χημικό υπόστρωμα για τη δημιουργία πιο περίπλοκων οργανικών μορίων πριν καν ο πλανήτης μας αποκτήσει ένα σταθερό περιβάλλον.
Για την εξερεύνηση αυτού του «διαστημικού πλαστικού», οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν προηγμένες τεχνικές που θυμίζουν μικροχειρουργική: ενίσχυσαν κόκκους του υλικού με στρώσεις πλατίνας, τους «σήκωσαν» με βελόνα από βολφράμιο και τους λείαναν μέχρι να γίνουν χιλιάδες φορές πιο λεπτοί από μια τρίχα. Η μικροσκοπική δομή του υλικού παρουσίασε χαοτικές, ακανόνιστες συνδέσεις, σε αντίθεση με την τακτική μορφή ενός συνηθισμένου πολυμερούς. Αυτή η εικόνα, σε συνδυασμό με την συμπεριφορά του υλικού (εύκαμπτο υπό χαμηλή ακτινοβολία και εύθραυστο υπό υψηλή), υποδηλώνει την ύπαρξη οργανικής ουσίας που είναι καταλοίπον μιας πολύ πρώιμης χημικής αντίδρασης στον αστεροειδή.
Η τρίτη ανακάλυψη, που προήλθε από τη μελέτη της Ann Nguyen στο Johnson Space Center, αποκαλύπτει ότι τα δείγματα του Bennu είναι πολύ πιο «κοσμογονικά» από ότι είχε εκτιμηθεί αρχικά. Σκόνη από τις εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων —υλικά που δημιουργήθηκαν πριν από τον Ήλιο και τους πλανήτες— εντοπίστηκαν σε συγκεντρώσεις έξι φορές μεγαλύτερες από οποιοδήποτε άλλο γνωστό δείγμα. Αυτό υποδεικνύει ότι το σώμα-πρόγονος του Bennu σχηματίστηκε σε περιοχή του πρώιμου ηλιακού δίσκου με πλούσιες ποσότητες κατάλοιπων από αστέρες που είχαν πεθάνει. Παρά την έντονη υδάτινη αλλοίωση που υπήρξε στο εσωτερικό του Bennu, φαίνεται πως μικρές τσέπες αρχέγονου υλικού έχουν διασωθεί, προσφέροντας στους ερευνητές πολύτιμη «χρονοκάψουλα».
Εάν το συνολικό παζλ ερμηνευτεί σωστά, τα δείγματα του Bennu σκιαγραφούν ένα Ηλιακό Σύστημα που φιλοξενούσε χημικές πρώτες ύλες για τη ζωή, διασκορπισμένες ευρέως με τη βοήθεια αστεροειδών και συγκρούσεων. Η επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί να αναζητά την απάντηση στην ερώτηση εάν η ζωή ξεκίνησε ανεξάρτητα στη Γη ή αν τα συστατικά της μεταφέρθηκαν από το Διάστημα. Ωστόσο, το Bennu αρχίζει να παρέχει στους ερευνητές έναν πολύτιμο θησαυρό αποδείξεων, άθικτο από καιρικές επιδράσεις, διάβρωση ή βιολογική μόλυνση.
Μ κάθε νέο εύρημα της αποστολής OSIRIS-REx, η ανθρωπότητα πλησιάζει περισσότερο στην κατανόηση όχι μόνο του τρόπου σχηματισμού του Ηλιακού Συστήματος, αλλά και του πώς μπορεί να ξεκίνησαν τα πρώτα βήματα προς τη ζωή πολύ πριν η Γη γίνει κατοικήσιμη.
