Σύμφωνα με έρευνα του ΙΕΛΚΑ σχετικά με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στις αγορές, διαπιστώνεται ότι η πλειονότητα των Ελλήνων καταναλωτών αναδεικνύει όλο και περισσότερη εξοικείωση με αυτές τις τεχνολογίες. Ειδικότερα, ένας στους δύο έχει δοκιμάσει εφαρμογές ΤΝ, ενώ ένας στους τρεις τις χρησιμοποιεί συστηματικά. Αν μάλιστα εξετάσουμε τους χρήστες της ΤΝ, 4 στους 10 δηλώνουν πως ζητούν πληροφορίες για προϊόντα μέσω αυτών των εφαρμογών.
1 στους 4 χρηστών ΤΝ εμπιστεύεται την Τεχνητή Νοημοσύνη για διατροφικές πληροφορίες.
Η εν λόγω έρευνα καταγράφει, για πρώτη φορά, με συνεκτικό τρόπο, τον τρόπο που οι Έλληνες καταναλωτές αξιοποιούν τις ΤΝ καθημερινά, εν αναμονή της ταχείας ανάπτυξης αυτής της τεχνολογίας. Τα ευρήματα αποτυπώνουν μια κοινωνία σε διαδικασία δυναμικής προσαρμογής, με υψηλή εξοικείωση και ταυτόχρονα σοβαρούς προβληματισμούς γύρω από τις αγοραστικές συνήθειες και την αξιοπιστία των πληροφοριών που παρέχονται.
Ποιες εφαρμογές ΤΝ χρησιμοποιούν οι καταναλωτές
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ήδη αποκτήσει σημαντική διείσδυση στο ελληνικό κοινό, με το ChatGPT να κατέχει τη μερίδα του λέοντος. Αν και δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά στοιχεία, εκτιμάται ότι σχεδόν το 50% του πληθυσμού έχει δοκιμάσει εφαρμογές ΤΝ και περίπου 2 στους 3 από αυτούς πραγματοποιούν τακτική χρήση. Αυτό υποδηλώνει ότι η εξοικείωση του κοινού με την ΤΝ έχει προχωρήσει αρκετά, ετοιμάζοντας το έδαφος για νέες εφαρμογές στον τομέα του λιανεμπορίου και της ενημέρωσης για προϊόντα.
Σε επίπεδο εφαρμογών, το ChatGPT φτάνει το 79%, ακολουθούμενο από το Gemini (35%), Microsoft Copilot (19%), Canva (13%), Deepseek (11%), Grok (5%) και Bing Chat (4%).
Συναισθήματα απέναντι στην ανάπτυξη της ΤΝ
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα συναισθήματα των καταναλωτών έναντι της ΤΝ είναι ποικιλόμορφα (σχήμα 2), με τον ενθουσιασμό (21%) να συμπλέει με τον φόβο (20%) και το άγχος (25%). Ενδεικτικό είναι ότι, ενώ υπάρχουν υψηλές προσδοκίες, προκύπτουν και ανησυχίες, οι οποίες απαιτούν προσεκτική διαχείριση. Η κατάσταση επιβεβαιώνει ότι η κοινωνική αποδοχή της ΤΝ βρίσκεται σε εξέλιξη, με τον πληθυσμό να είναι προβληματισμένος ανάμεσα σε ελπίδες και φόβους.” Η κυριότερη ανησυχία αφορά την αξιοπιστία των απαντήσεων (90%), ακολουθούμενη από την απώλεια κριτικής σκέψης (88%) και τη μείωση της ανθρώπινης επαφής (86%).
Τεχνητή Νοημοσύνη και χρήσεις
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι καταναλωτές στρέφονται στην ΤΝ κυρίως για ταχεία πληροφόρηση, επαγγελματικές ανάγκες και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η πρωτοκαθεδρία στη χρήση για αναζήτηση προϊόντων, επεξεργασία κειμένου και δημιουργία περιεχομένου καταδεικνύει ότι η ΤΝ λειτουργεί ως πολυεργαλείο, καλύπτοντας ανάγκες τόσο του καθημερινού καταναλωτή όσο και του εργαζόμενου.
Εκτιμάται ότι περίπου 50% του πληθυσμού αξιοποιεί την ΤΝ για:
• Γενική πληροφόρηση — 91%
• Επαγγελματική χρήση — 53%
• Εκπαιδευτικούς σκοπούς — 49%
• Επεξεργασία/παραγωγή κειμένου — 43%
• Αναζήτηση προϊόντων ή υπηρεσιών — 39%
• Δημιουργία εικόνας/βίντεο — 38%
• Νέες ιδέες (33%)
• Καθημερινά προβλήματα (30%)
• Προσωπικές συμβουλές (29%).
Επιπλέον, η ανάλυση δεδομένων, οι αγορές και η συγγραφή email/μηνυμάτων παραμένουν χρήσεις μέτριας συχνότητας. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου 1 στις 3 αποφάσεις σχετίζεται με αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών, γεγονός που καθιστά σαφές πώς μεταβάλλεται το αγοραστικό ταξίδι.
Αξιολόγηση εμπειρίας από τη χρήση ΤΝ
Η συνολική αξιολόγηση της εμπειρίας από τη χρήση ΤΝ είναι θετική (σχήμα 4), καθώς οι περισσότεροι χρήστες δηλώνουν καλή ή μέτρια εμπειρία, όσο κι αν μια μικρή μειοψηφία καταγράφει κακή εμπειρία. Αξιοσημείωτο είναι ότι όσοι έχουν δοκιμάσει τη χρήση ΤΝ στις αγορές ή τη διατροφή, εμφανίζονται αρκετά ικανοποιημένοι. Αυτό υποδεικνύει ότι, γενικά, οι καταναλωτές έχουν θετική στάση απέναντι στην ΤΝ όταν υπάρχει προσωπική εμπειρία.
Σύμφωνα με τα δεδομένα, μόλις το 6% δηλώνει κακή εμπειρία συνολικά, ενώ το 9% αναφέρει κακή εμπειρία ειδικά σε αγορές ή θέματα διατροφής.
Σχέση ΤΝ και αγορών – Παρούσα χρήση και προθέσεις
Όσον αφορά τις αγορές, παρότι η χρήση της ΤΝ βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, σημαντικός αριθμός καταναλωτών τη χρησιμοποιεί για έρευνα προϊόντων και πληροφόρηση προτού ή κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο κατάστημα. Κρίσιμο είναι ότι σχεδόν οι μισοί δηλώνουν πρόθεση να χρησιμοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες στο μέλλον, δείχνοντας την κατεύθυνση που μπορεί να πάρει η ΤΝ ως εργαλείο υποστήριξης στο αγοραστικό ταξίδι. Σύμφωνα με τα στοιχεία:
• 43% έχουν αναζητήσει προϊόντα ή υπηρεσίες μέσω ΤΝ
• 34% έχουν ψάξει πληροφορίες πριν επισκεφθούν κατάστημα
• 27% έχουν συγκρίνει προϊόντα με ΤΝ
• 15% έχουν ψάξει πληροφορίες ενώ βρίσκονται σε κατάστημα
• 13% έχουν φωτογραφίσει προϊόν για να ρωτήσουν την ΤΝ
• 6% έχουν δημιουργήσει λίστα σούπερ μάρκετ μέσω ΤΝ
Αξιοσημείωτο είναι ότι πάνω από το 40–50% δηλώνει πρόθεση να επαναλάβει αυτές τις ενέργειες στο μέλλον.
Επιπλέον, οι προτάσεις προϊόντων μέσω ΤΝ αρχίζουν να γίνονται όλο και πιο συχνές, κυρίως όταν ο χρήστης τις ζητά, αλλά και αυθόρμητα. Συγκεκριμένα, 26% έχει λάβει προτάσεις προϊόντων αφού τις ζήτησε, ενώ 14% τις έλαβε χωρίς να το ζητήσει. Το ποσοστό αυξάνεται μεταξύ των χρηστών που είναι πιο εξοικειωμένοι με την ΤΝ, κάτι που συνδέει τις «έξυπνες προτάσεις» με το επίπεδο χρήσης αυτής της τεχνολογίας.”
Εμπιστοσύνη στις πηγές πληροφόρησης για τρόφιμα & διατροφή
Η έρευνα αναλύει πώς η ΤΝ εντάσσεται στη διαδικασία των αγορών, αποκαλύπτοντας ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Αξιολογώντας την εμπιστοσύνη, οι καταναλωτές εμπιστεύονται περισσότερο ανθρώπινες πηγές, όπως το προσωπικό των σούπερ μάρκετ και τους γνωστούς τους, σε θέματα προϊόντων. Ομοίως, η ΤΝ κερδίζει έδαφος όταν απαιτείται ανάλυση πληροφοριών, π.χ. στην κατανόηση ετικετών και διατροφικών στοιχείων. Σημαντική είναι η παρατήρηση ότι η ΤΝ λειτουργεί συμπληρωματικά, αλλά όχι ακόμη ως κύρια πηγή εμπιστοσύνης σε ζητήματα διατροφής.
Αναλυτικά τα ποσοστά επί του συνόλου:
• Για ερμηνεία χρήσης τροφίμων: Το προσωπικό των σούπερ μάρκετ το εμπιστεύεται το 40% και την ΤΝ το 21%.
• Για ιδανικές πληροφορίες διατροφής: Την ΤΝ τη στηρίζει το 32%, «κανένα» το 44% και το προσωπικό σούπερ μάρκετ 10%.« Ο επαγγελματίας διατροφής διατηρεί δεσπόζουσα θέση.
• Για ανάλυση πληροφοριών συσκευασίας: Η ΤΝ κερδίζει την εμπιστοσύνη του 44% συγκριτικά με το 17% του προσωπικού σούπερ μάρκετ.
• Για προτάσεις συγκεκριμένων επωνυμιών προϊόντων: το προσωπικό σούπερ μάρκετ το εμπιστεύεται το 33%, οι φίλοι/συγγενείς 32% και την ΤΝ μόλις 12%.
Η ΤΝ κερδίζει έδαφος στην κατανόηση και ανάλυση των πληροφοριών, όμως όχι στην πρακτική βοήθεια και τις προτάσεις προϊόντων.
Συμπέρασμα
Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ήδη εδραιωθεί στη ζωή των Ελλήνων καταναλωτών και αναμένεται να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία στο μέλλον. Παρά τις επιφυλάξεις για τη χρήση της, η αυξανόμενη εξοικείωση, οι θετικές εμπειρίες και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για τη μελλοντική της ανάπτυξη.
Το ΙΕΛΚΑ, συνεχίζοντας τη συστηματική παρακολούθηση των εξελίξεων, θα αποτυπώσει τις τάσεις, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας τεκμηριωμένης κατανόησης των αλλαγών που φέρνει η ΤΝ στον καταναλωτή και στο λιανεμπόριο τροφίμων. Ανάλογες έρευνες και μελέτες θα ενισχύσουν τη δημόσια συζήτηση με αξιόπιστα, αντικειμενικά και πρόσφατα δεδομένα.
