Ανατροπές στη Ναυτιλία: Πώς τα Επιστημονικά Μοντέλα και τα Δεδομένα Αλλάζουν το Παιχνίδι!

Με ιδιαίτερη επιτυχία ξεκίνησε η νέα σειρά ανοιχτών διαλέξεων που συνδιοργάνωσαν το Εργαστήριο Μελετών Οικονομικής Πολιτικής (ΕΜΟΠ) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Hellenic Studies Program του Yale MacMillan Center. Αυτή η πρωτοβουλία στόχευσε στην ενίσχυση της πρόσβασης του κοινού στην επιστημονική γνώση, στην καλλιέργεια επιστημονικής κουλτούρας και στην τόνωση του δημόσιου διαλόγου για ζητήματα οικονομικής πολιτικής με διεθνή διάσταση.

Η διάλεξη άνοιξε με την καταπληκτική ομιλία της διεθνούς οικονομολόγου και καθηγήτριας στο Harvard University, Μυρτώ Καλουπτσίδη. Ο τίτλος της ομιλίας της, «Ναυτιλία και Παγκόσμιο Εμπόριο: Νέες Οπτικές στον Ρόλο των Μεταφορικών Δικτύων και της Βιομηχανικής Πολιτικής», παρουσίασε μια καινοτόμα προσέγγιση στη μελέτη της ναυτιλίας και του παγκόσμιου εμπορίου. Αναλύθηκαν οι τρόποι με τους οποίους τα σύγχρονα αναλυτικά δεδομένα και τα ποσοτικά μοντέλα προσφέρουν νέες δυνατότητες για την αποτύπωση του δικτύου των θαλάσσιων μεταφορών.

Στον εισαγωγικό χαιρετισμό του, ο Αναπληρωτής Καθηγητής και Διευθυντής του ΕΜΟΠ, Ευάγγελος Διοικητόπουλος, υπογράμμισε τη σημασία της αξιόπιστης επιστημονικής γνώσης σε μια εποχή όπου οι πληροφορίες είναι άφθονες αλλά συχνά αναξιόπιστες.

Ο πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του ΟΠΑ, καθηγητής Βαγγέλης Βασιλάτος, τόνισε τη σημασία συνεργασιών με κορυφαία διεθνή ιδρύματα, όπως το Yale και το Cambridge, προκειμένου η παραγόμενη γνώση να επιστρέφει στη χώρα και να συμβάλλει στην αντιμετώπιση δημογραφικών και παραγωγικών προκλήσεων.

Η Αλληλεπίδραση Ναυτιλίας και Εμπορίου

Η καθηγήτρια Καλουπτσίδη παρουσίασε αξιόλογα ευρήματα της δεκαπενταετούς έρευνάς της σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις ναυτιλίας και διεθνούς εμπορίου. Ανέδειξε τη σημασία των δεδομένων πλοήγησης, αναγνωρίζοντας ότι αυτά λειτουργούν σαν ένα σύγχρονο «GPS» των πλοίων, αποτυπώνοντας τη διάρκεια παραμονής τους στα λιμάνια και τις διαδρομές που εκτελούν. Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι περίπου το 40% των κινήσεων των πλοίων γίνεται χωρίς φορτίο, γεγονός που αναδεικνύει τη δομική ανισορροπία των εμπορικών ροών.

Η καθηγήτρια εξήγησε ότι η ιδέα πως «όσο μεγαλύτερη η απόσταση, τόσο υψηλότερο το κόστος» δεν ισχύει στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ορισμένες διαδρομές κοστίζουν περισσότερο από άλλες παρά το ότι η απόσταση είναι η ίδια, όπως στη γραμμή Κίνας–Αυστραλίας.

Η Πρόκληση της Κλιματικής Αλλαγής

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της ομιλίας ήταν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη ναυσιπλοΐα. Σύμφωνα με τα μοντέλα, η πλήρης αξιοποίηση του Βορειοδυτικού Περάσματος μπορεί να ενισχύσει τις εξαγωγές ορισμένων χωρών της Βόρειας Ευρώπης. Ωστόσο, οι χώρες όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χάσουν μέρος των εμπορικών τους ροών, αναδιαμορφώνοντας τις διεθνείς εμπορικές διαδρομές.

Η καθηγήτρια ανέλυσε επίσης το ζήτημα της συμφόρησης στα λιμάνια, τονίζοντας ότι η εμπειρία της πανδημίας ανέδειξε την ευαλωτότητά τους. Ο χρόνος καθυστέρησης μπορεί να κοστίσει έως 65.000 δολάρια ανά ημέρα, και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των λιμανιών είναι πλέον καίριας σημασίας.

Η Παγκόσμια Ναυπηγική Βιομηχανία

Ένα εντυπωσιακό μέρος της ομιλίας ήταν η αναδιαμόρφωση της παγκόσμιας ναυπηγικής βιομηχανίας. Η καθηγήτρια παρουσίασε την ιστορική εξέλιξη του κλάδου, επικεντρώνοντας την προσοχή στην πρόσφατη πορεία της Κίνας, η οποία μέσω γενναίων κρατικών επιδοτήσεων έχει αυξήσει το μερίδιό της από 10% σε πάνω από 50% της παγκόσμιας ναυπηγικής παραγωγής.

Κλείνοντας την ομιλία της, η καθηγήτρια Καλουπτσίδη υπογράμμισε τη σημασία των επιστημονικών μοντέλων και ποσοτικών δεδομένων για την κατανόηση των παγκόσμιων αγορών και την ανάπτυξη στρατηγικών για χώρες που εξαρτώνται από τη ναυτιλία. Όπως είπε, «η ναυτιλία αποτελεί το κυκλοφορικό σύστημα της παγκόσμιας οικονομίας» και απαιτεί συστηματική μελέτη και προστασία, στηριγμένη σε τεκμηριωμένη επιστημονική γνώση.