Σε καιρό που το ενδιαφέρον για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιο επιτακτικό από ποτέ, ένα αεροσκάφος της NASA, αιωρούμενο σε ύψος περίπου 18 χιλιομέτρων πάνω από την έρημο της Νεβάδα και της Καλιφόρνια, δεν παρατηρεί απλώς τα αστέρια, αλλά ερευνά στενά το έδαφος. Ο στόχος του; Να εντοπίσει ένα από τα πιο πολύτιμα στοιχεία της σύγχρονης οικονομίας: το λίθιο.
Εν μέσω της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και άλλων συσκευών, η NASA ενισχύει τη στρατηγική της με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, όχι για ανακάλυψη άλλων κόσμων, αλλά για τη διάγνωση ενός γήινου ενεργειακού γρίφου. Ο κορυφαίος εξοπλισμός της, γνωστός ως AVIRIS-5, προμηνύει την επανάσταση στον τρόπο εντοπισμού κρίσιμων ορυκτών.
AVIRIS-5: Συναντήσεις τεχνολογίας και εξόρυξης
Το AVIRIS-5 (Airborne Visible/Infrared Imaging Spectrometer) δεν είναι απλώς μια κάμερα, αλλά ένας προηγμένος φασματογράφος απεικόνισης που έχει τη δυνατότητα να «βλέπει» ό,τι το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί. Τοποθετημένο στο ρύγχος ενός ερευνητικού αεροσκάφους ER-2 (πολιτική έκδοση του κατασκοπευτικού U-2), το εργαλείο αυτό καταγράφει το φως που αντανακλάται από την επιφάνεια της Γης σε εκατοντάδες διαφορετικά μήκη κύματος.
Η λειτουργία του αντλεί από μια ισχυρή αρχή: κάθε υλικό έχει το δικό του μοναδικό «δακτυλικό αποτύπωμα» στον τρόπο που αντιδρά στο φως. Έτσι, το AVIRIS-5 μπορεί να αναγνώσει αυτά τα φασματικά αποτυπώματα με εξαιρετική ακρίβεια, επιτρέποντας στους επιστήμονες να χαρτογραφούν τη χημική σύσταση του εδάφους από τη στρατόσφαιρα.
Με μέγεθος παρόμοιο με εκείνο ενός φούρνου μικροκυμάτων, το AVIRIS-5 προσφέρει διπλάσια ανάλυση σε σύγκριση με τους προκατόχους του, μπορεί να εντοπίσει λεπτομέρειες στο έδαφος από 30 εκατοστά έως 10 μέτρα, ανάλογα με το ύψος πτήσης, παρέχοντας μία πρωτοφανή «ακτινογραφία» των γεωλογικών σχηματισμών.
Η αποστολή GEMx και το κυνήγι πολύτιμων ορυκτών
Η αποστολή αυτή είναι μέρος της πρωτοβουλίας GEMx (Geological Earth Mapping Experiment), ένα στρατηγικό σχέδιο συνεργασίας μεταξύ της NASA και του Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ (USGS). Ο κύριος στόχος είναι η χαρτογράφηση κρίσιμων ορυκτών, απευθείας συνδεδεμένων με την ενεργειακή μετάβαση και την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.
Αυτή τη στιγμή, το AVIRIS-5 έχει ολοκληρώσει πάνω από 200 ώρες πτήσης πάνω από τις δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, συγκεντρώνοντας τεράστιες ποσότητες δεδομένων και οι πρώτες ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές. Πρόσφατα, το σύστημα είχε την ικανότητα να ανιχνεύσει κοιτάσματα εκτορίτη (hectorite), μιας αργίλου πλούσιας σε λίθιο, ακόμη και μέσα στα μπάζα εγκαταλελειμμένων ορυχείων στην Καλιφόρνια.
Η δυνατότητα εντοπισμού λίθιου σε ήδη διαταραγμένες εκτάσεις ή παλιά ορυχεία είναι καθοριστική. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να εξάγουμε πολύτιμα υλικά χωρίς να χρειάζεται να ανοίξουμε νέες, περιβαλλοντικά επιβαρυντικές ζώνες εξόρυξης.
Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις
Η σημασία αυτής της τεχνολογίας ξεπερνά το πεδίο της γεωλογίας. Το λίθιο είναι το κύριο συστατικό για τις μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, smartphones και συστημάτων αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας. Με την ζήτηση να εκτοξεύεται, οι παραδοσιακές μέθοδοι εξερεύνησης, οι οποίες απαιτούν χρόνια δειγματοληψίας και γεωτρήσεων, πλέον φαντάζουν ξεπερασμένες και αργές.
Η χρήση υπερφασματικών δεδομένων σε συνδυασμό με την τεράστια επεξεργαστική ισχύ που χρειάζεται για την ανάλυσή τους —στον τομέα αυτόν, εταιρείες όπως η Nvidia διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο— επιτρέπει την ταχεία ανίχνευση πιθανών κοιτασμάτων φέρνοντας την επανάσταση στις διαδικασίες εξερεύνησης από δεκαετίες σε ημέρες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το AVIRIS-5 δεν περιορίζεται μόνο στην αναζήτηση λίθιου. Η ίδια τεχνολογία έχει εφαρμογές που φτάνουν έως την παρακολούθηση της υγείας των καλλιεργειών, την ανάλυση της ποιότητας του νερού και την εκτίμηση του κινδύνου πυρκαγιών, ανιχνεύοντας την ξηρασία της βλάστησης προτού εκδηλωθεί η πρώτη σπίθα.
