Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη αυξάνει τις ελπίδες για την αντιμετώπιση μιας από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου του αίματος. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Surrey, σε συνεργασία με αναγνωρίσιμα επιστημονικά ιδρύματα, ανακάλυψαν ότι η φορσκολίνη (forskolin), μια φυσική ένωση φυτικής προέλευσης, έχει μια απροσδόκητη «διπλή δύναμη» ενάντια στην Οξεία Μυελογενή Λευχαιμία (AML). Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο British Journal of Pharmacology και ανοίγουν νέα μονοπάτια για θεραπείες πιο αποτελεσματικές και λιγότερο τοξικές για τους ασθενείς.
Ο «Δούρειος Ίππος» της Φύσης
Η Οξεία Μυελογενής Λευχαιμία, ιδιαίτερα ο υπότυπος με αναδιάταξη του γονιδίου KMT2A (KMT2A-r AML), παραμένει μία από τις πιο σύνθετες προκλήσεις της σύγχρονης ογκολογίας. Αυτή η νόσος έχει φτωχή πρόγνωση, καθώς τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσουν συχνά μηχανισμούς αντίστασης στις υπάρχουσες θεραπείες.
Η φορσκολίνη προσφέρει μια ελπιδοφόρα λύση στην πρόκληση αυτή. Μια μελέτη αποκάλυψε ότι η φορσκολίνη δεν έχει μόνο μονοδιάστατη δράση. Αντιθέτως, επιτίθεται στον καρκίνο σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα, λειτουργώντας σαν «πολλαπλασιαστής ισχύος» για την κλασική χημειοθεραπεία.
Πιο συγκεκριμένα, η φορσκολίνη περιορίζει άμεσα την ανάπτυξη των λευχαιμικών κυττάρων ενεργοποιώντας το ένζυμο PP2A (Protein Phosphatase 2A). Αυτή η ενεργοποίηση οδηγεί σε «σιγή» συγκεκριμένων γονιδίων (όπως τα MYC, HOXA9 και HOXA10), τα οποία είναι υπεύθυνα για τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Ξεπερνώντας την Αντίσταση στα Φάρμακα
Ένα δεύτερο και πιο αναπάντεχο εύρημα της μελέτης είναι η ικανότητα της φορσκολίνης να καθιστά τα λευχαιμικά κύτταρα ιδιαίτερα ευάλωτα στη δαουνορουμπικίνη (daunorubicin), ένα κοινοί χημειοθεραπευτικό φάρμακο.
Ο εντυπωσιακός μηχανισμός πίσω από αυτό το φαινόμενο βασίζεται στην ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να αμύνονται μέσω μιας πρωτεΐνης γνωστής ως P-γλυκοπρωτεΐνη 1 (P-glycoprotein 1). Αυτή η πρωτεΐνη δρα ως αντλία, «αποβάλλοντας» το φάρμακο πριν προλάβει να δράσει. Ωστόσο, η μελέτη έδειξε ότι η φορσκολίνη μπλοκάρει τη λειτουργία αυτής της αντλίας, επιτρέποντας στο φάρμακο να παραμείνει στο καρκινικό κύτταρο και να αυξήσει τη φονική του δράση ενάντια στους όγκους.
Η Δρ. Maria Teresa Esposito, Ανώτερη Λέκτορας Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο του Surrey και επικεφαλής της έρευνας, τόνισε τη σημασία αυτής της διπλής δράσης:
«Τα ευρήματά μας αποκαλύπτουν έναν συναρπαστικό διπλό μηχανισμό δράσης για τη φορσκολίνη. Η ουσία αυτή δεν έχει μόνο άμεσες αντι-λευχαιμικές ιδιότητες, αλλά λειτουργεί επίσης ως ισχυρός ενισχυτής της συμβατικής χημειοθεραπείας.»
Προς Λιγότερο Τοξικές Θεραπείες
Η ανακάλυψη έχει ευρύτερες προεκτάσεις πέρα από την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χημειοθεραπείας είναι οι σφοδρές παρενέργειες που προκαλούνται από την ανάγκη υψηλών δόσεων φαρμάκων για να ξεπεραστεί η αντίσταση του καρκίνου.
Σύμφωνα με τη Δρ. Esposito, ο συνδυασμός φορσκολίνης με δαουνορουμπικίνη μπορεί να επιτρέψει στους γιατρούς τη χρήση χαμηλότερων δόσεων χημειοθεραπείας, διατηρώντας ή και ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, και ταυτόχρονα μειώνοντας την τοξικότητα και τις παρενέργειες για τους ασθενείς.
Μια Συλλογική Προσπάθεια για το Μέλλον
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον οργανισμό Leukaemia UK και αποτελεί προϊόν ευρείας συνεργασίας. Στη διαδικασία συμμετείχαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Roehampton, το Ινστιτούτο Καρκίνου Barts (Queen Mary University of London), το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού Great Ormond Street (UCL), και το Κέντρο Γονιδιωματικής Ρύθμισης (CRG) στη Βαρκελώνη.
Ο Δρ. Simon Ridley, Διευθυντής Έρευνας του Leukaemia UK, τόνισε την επιτακτική ανάγκη για αυτές τις καινοτομίες:
«Η AML αποτελεί έναν από τους πιο επιθετικούς και θανατηφόρους τύπους καρκίνου. Αυτή η μελέτη όχι μόνο εμβαθύνει την κατανόησή μας για την KMT2A-r AML, αλλά ανοίγει και το δρόμο σε λιγότερο τοξικές αλλά πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Είναι κρίσιμο να καταφέρουμε να διπλασιάσουμε το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για την AML στην επόμενη δεκαετία.»
Καθώς η ιατρική κοινότητα συνεχώς αναζητά νέες προσεγγίσεις για την καταπολέμηση του καρκίνου, η φύση επιφυλάσσει πολλά πολύτιμα μυστικά. Η περίπτωση της φορσκολίνης αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς μπορεί να υπάρξει συνδυασμός σύγχρονης φαρμακολογίας και βιολογικών μηχανισμών, προσφέροντας ελπίδα σε χιλιάδες ασθενείς παγκοσμίως.
