Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια περίοδο διακοπών χωρίς τα χριστουγεννιάτικα πρότυπα του Bing Crosby Θα είμαι σπίτι για τα Χριστούγεννα. Αρχικά γραμμένο από την οπτική γωνία ενός στρατιώτη που βρισκόταν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η λαχτάρα του για τις απλές ανέσεις του σπιτιού και την επανασύνδεση με τους αγαπημένους του τα Χριστούγεννα είναι σχεδόν απτή: «Παρακαλώ έχετε χιόνι, γκι και δώρα δίπλα στο δέντρο…”
Το γκι απλώς αισθάνεται ανεξήγητα οικεία. Κάθε Δεκέμβριο, τα αειθαλή κλωνάρια που περνούσαν την εκτός εποχής κρυμμένα στο υποσυνείδητό μας είναι ξαφνικά παντού γύρω μας. Το Mistletoe είναι η από καιρό χαμένη γνωριμία που αναγνωρίζουμε και αγκαλιάζουμε αμέσως, αλλά η ιστορία της οποίας έχει χαθεί για εμάς.
«Όταν μιλάω σε ανθρώπους για παρασιτικά φυτά, ξέρω ότι το γκι είναι αυτό που θα αναγνωρίσουν αμέσως ακόμα κι αν δεν ξέρουν πραγματικά ότι είναι παράσιτο», λέει ο φυτικός βιολόγος της Virginia Tech. Τζιμ Γουέστγουντ λέει Λαϊκή Επιστήμη.
Μια σύντομη ιστορία του γκι
Συγγραφέας Ουάσινγκτον Ίρβινγκπερισσότερο γνωστό για The Legend of Sleepy Hollow και Ριπ Βαν Γουίνκλ συχνά πιστώνεται ότι βοήθησε στη διάδοση του παρασιτικού αειθαλούς θάμνου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έγραψε για το φυτό σε ένα Συλλογή διηγημάτων 1820αλλά οι ρίζες του γκι πάνε πολύ πιο βαθιά αλλού στον κόσμο.
Χρονολογείται από την Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, το φυλλώδες γκι έχει εξάψει από καιρό τη φαντασία. Το γκι χρησίμευε ως επίκεντρο των Κελτικών Τελετουργικών και των Σκανδιναβικών μύθων, όπου χάριζε ζωή και γονιμότητα και χρησίμευε ως αφροδισιακό, φυτό μαλώνας, αντίδοτο για τα δηλητήρια και μέσο ασφαλούς διέλευσης από και προς τον Άδη. Σύμφωνα με το The Living Loreδεδομένου ότι το φυτό μπορεί να ευδοκιμήσει στα ψηλά κλαδιά του ξενιστή του χωρίς χώμα, «πολλοί πολιτισμοί είδαν το γκι ως ιερό φυτό, που υπάρχει σε οριακούς χώρους μεταξύ ζωής και θανάτου, γης και ουρανού, και ανθρώπινου και θεϊκού».
Σε Παλιά σκανδιναβική μυθολογίαο Baldr, ο γιος του θεού Odin και της θεάς Frigg, σκοτώθηκε με δόρυ γκι. Ορισμένες ερμηνείες υποδηλώνουν ότι «το φιλί κάτω από το γκι συμβολίζει τη συγχώρεση, απηχώντας τη θλίψη του Frigg και την τελική συμφιλίωση με το φυτό».
Πολλοί πρώτοι γιατροί και επιστήμονες είδαν το γκι ως θεραπεία για τα δεινά του κόσμου. Χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών και καταστάσεων, όπως η επιληψία, η στειρότητα και τα έλκη.
Σε του Πλίνιου Φυσική ιστορίαο συγγραφέας και γιατρός περιγράφει το κελτικό τελετουργικό της βελανιδιάς και του γκι. Οι αρχιερείς ντυμένοι με λευκό γκι με χρυσά δρεπάνια από κλαδιά ιερών βελανιδιών για να φτιάξουν ένα ελιξίριο που θα μπορούσε να εξουδετερώσει κάθε δηλητήριο και να καταστήσει γόνιμο κάθε άγονο ζώο.
«Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς πώς οι άνθρωποι προσηλώνονται στα φυτά γκι», λέει ο Westwood. “Παραμένει πράσινο όλο το χειμώνα μεγαλώνοντας στο δέντρο που τον φιλοξενεί. Σχεδόν φαίνεται να έχει υπερφυσικές δυνάμεις.”
Υπερφυσικό ή όχι, το γκι ήταν τόσο δημοφιλές κατά τη διάρκεια του 19ουου και στις αρχές των 20ου αιώνα, ότι η εποχική του διαθεσιμότητα παρακολουθήθηκε και αναφέρθηκε από πολλές εφημερίδες. Υπήρχε λίγο άγριο γκι που έπρεπε να μαδηθεί από δέντρα μέσα ή γύρω από μια τυπική πόλη, έτσι συχνά εισήχθη από τον νότο, όπου ήταν ένας ευπρόσδεκτος παρέμβαση λόγω της προβλέψιμης εποχικής απολαβής του.
«Αυτό είναι κάπως ενδιαφέρον για το γκι», Carolee Bullένας φυτοπαθολόγος στο Penn State και πρόεδρος της Αμερικανικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας, λέει Λαϊκή Επιστήμη «Οι άνθρωποι ήθελαν να το διαχειριστούν επειδή είναι παρασιτικό, αλλά το ήθελαν και ως προϊόν προς πώληση».
Σχετικές ιστορίες διακοπών
Γκι, το φυτικό παράσιτο
Κοινά ή φυλλώδη γκι (Viscum είδη στην Ευρώπη και Φοραδένδρον είδος στις Ηνωμένες Πολιτείες) είναι αειθαλείς παρασιτικοί θάμνοι. Έχουν μικρά δερματώδη πράσινα φύλλα και λευκά, ημιδιαφανή ή κόκκινα μούρα ανάλογα με το είδος. Χωρίς ένα πολυετές ξυλώδες φυτό ξενιστή για να τους υποστηρίξει, το γκι θα πέθαινε γρήγορα.
Ωστόσο, δεν δημιουργούνται όλα τα παρασιτικά φυτά ίσα. Τα φυλλώδη γκι θεωρούνται ημιπαράσιτα. «Παίρνει κυρίως νερό και θρεπτικά συστατικά από το δέντρο στο οποίο μεγαλώνει, αλλά μπορεί να φτιάξει λίγη από την τροφή του επειδή τα φύλλα του εξακολουθούν να περιέχουν χλωροφύλλη», λέει ο Westwood. «Επειδή είναι πράσινα, δεν θα τα αναγνωρίσετε απαραίτητα ως παράσιτα».
Τα φυτά γκι είναι επίσης δηλητηριώδη. Περιέχουν ένα ή περισσότερα πεπτιδικές τοξίνες— ιδιαίτερα συγκεντρωμένο στα φύλλα και τους μίσχους — ικανό να προκαλέσει καρδιακά και γαστρεντερικά προβλήματα σε διάφορα ζώα συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Έχουν επίσης αναφερθεί ότι προκαλούν δερματίτιδα. ευρωπαϊκός Viscum τα είδη θεωρούνται πιο τοξικά λόγω της παρουσίας του βισκουμίνημια τοξίνη παρόμοια με τη ρικίνη από καστορέλαιο που δεν υπάρχει στο αμερικανικό τους Φοραδένδρον ομολόγους. Παρά τη θανατηφόρα φήμη τους, οι περισσότερες αναφερόμενες τυχαίες καταναλώσεις (π.χ. λίγα φύλλα ή μούρα), με εξαίρεση την υπερβολική, συμπυκνωμένη χρήση βοτάνων, όπως η παρασκευή γκι στο τσάι, δεν ήταν θανατηφόρα.
Στο 13ου αιώνα, Γερμανός Δομινικανός μοναχός και επιστήμονας Albertus Magnusήταν από τους πρώτους που αναγνώρισαν και τεκμηρίωσαν επίσημα το ευρωπαϊκό φυλλώδες γκι (Άλμπουμ Viscum) ως φυτικό παράσιτο. Ο Magnus έφτασε στο σημείο να συστήσει το κλάδεμα των μολυσμένων κλαδιών ως μορφή ελέγχου, βοηθώντας να τεθούν τα θεμέλια για τον τομέα της παθολογίας των φυτών.
«Τόσο μεγάλο μέρος της δουλειάς που κάνουμε ως φυτοπαθολόγοι είναι μικροσκοπικό», λέει ο Bull. “Συχνά χρησιμοποιούμε τεχνικές που μπορούν να μας πουν εάν υπάρχει ή όχι ένας οργανισμός. Και το γκι είναι ένας από τους λίγους οργανισμούς για τους οποίους δεν χρειάζεται να το κάνουμε αυτό. Είναι ένα πραγματικά χαρισματικό φυτικό παθογόνο.”
Ο παρασιτισμός μπορεί να φαίνεται παράξενος τρόπος ζωής για ένα φυτό, αλλά περίπου 4.000 φυτά (περίπου το 1 τοις εκατό όλων των γνωστών φυτών) ζουν ως παράσιτα. Μερικοί σαν το γκι εξαρτώνται εν μέρει από τον ξενιστή τους, ενώ άλλοι (που ονομάζονται ολοπαράσιτα) βασίζονται στους ξενιστές τους για τα πάντα.
«Είναι καλός τρόπος ζωής να κλέβεις το φαγητό σου αντί να το φτιάχνεις μόνος σου», λέει ο Westwood.
Παρασιτικά αειθαλή και πού θα τα βρείτε
Έξω από την τοπική αγορά διακοπών, η εύρεση πραγματικού φυλλώδους γκι είναι ευκολότερη από ό,τι νομίζετε.
«Είναι το τέλειο φυτό για βοτανική στην άκρη του δρόμου», λέει ο Bull, αναφερόμενος στην πρακτική της αναγνώρισης φυτών χωρίς να αφήνετε το αυτοκίνητό σας. Η εμφανής τους θέση ψηλά στα κλαδιά των ξενιστών των δέντρων τους μετά την πτώση των φύλλων τους κάνει σχεδόν αδύνατο να αγνοηθούν.
Μόνο στις ΗΠΑ, περισσότερα από δώδεκα είδη Φορόδενδρο βρίσκονται σε πάνω από 35 πολιτείεςκαι ζουν άφθονα σε ολόκληρο το νοτιοανατολικό, νοτιοδυτικό και βορειοδυτικό Ειρηνικό. Ακόμα κι αν βρεθείτε γεωγραφικά απομακρυσμένοι από τα μέρη όπου ευδοκιμεί το φυλλώδες γκι, μπορείτε ακόμα να βρείτε έναν άλλο λιγότερο εμφανή τύπο γκι που ονομάζεται νάνος γκι (Arceuthobium είδη), που παρασιτούν τα κλαδιά των κωνοφόρων.
Υπάρχουν ακόμη και φυλλώδη «καυτά σημεία» του γκι αφού τα κολλώδη μούρα τους απλώνονται κυρίως από τα πουλιά που τα τρώνε. Σαφώς, οι κίνδυνοι για την υγεία που συνδέονται με την κατάποση γκι δεν ισχύουν για τα πουλιά. Στην πραγματικότητα, η λέξη γκι κυριολεκτικά μεταφράζεται σε «κοπριά σε ένα κλαδί», μια ακριβής αναφορά στο πώς εξαπλώνεται. Τα πουλιά τρώνε μούρα γκι το χειμώνα, απλώνοντας τους σπόρους στα πλούσια σε φρούτα περιττώματα τους. Οι σπόροι τους προσκολλώνται σε τυχαία κλαδιά δέντρων λόγω κολλώδες viscin στο παλτό του σπόρου που επιβιώνει ακόμη και από το ταξίδι του μέσα από το πεπτικό σύστημα ενός πουλιού. Θα παραμείνει εκεί μέχρι την επόμενη άνοιξη που θα φυτρώσει και θα εισέλθει στον ξενιστή του για να ξεκινήσει τη ζωή του ως παράσιτο.
Έτσι την επόμενη φορά που θα οδηγείτε και το The Jackson 5’s Είδα τη μαμά να φιλάει τον Άγιο Βασίλη ή του Τζάστιν Μπίμπερ Γκι αρχίζει να παίζει, να θυμάστε ότι το γκι δεν είναι απλώς ένα γενικό εποχιακό αειθαλές ή βικτοριανό φιλί. Είναι ένα οικολογικά σημαντικό παρασιτικό φυτό με αρχαίες και σύγχρονες ρίζες που ήρθε για να μείνει.
Σε Η ιστορία του κάθε πράγματοςτο Popular Science αποκαλύπτει τις κρυμμένες ιστορίες και την εκπληκτική προέλευση πίσω από τα πράγματα που χρησιμοποιούμε (ή τρώμε) καθημερινά.
2025 PopSci Outdoor Gift Guide
VIA: popsci.com
