Ένας πλανήτης σε σχήμα λεμονιού έχει προκαλέσει έντονη αμηχανία και ενδιαφέρον στον επιστημονικό κόσμο, καθώς η ανακάλυψή του αμφισβητεί όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για τη διαδικασία σχηματισμού των πλανητών. Ο εξωπλανήτης PSR J2322–2650b, ο οποίος έχει μέγεθος παρόμοιο με αυτό του Δία, ανακαλύφθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST) της NASA και φέρει χαρακτηριστικά που δεν έχουν καταγραφεί ξανά.
Μάλλον θα σας κεντρίσει τη φαντασία να ξέρετε ότι η ατμόσφαιρα του PSR J2322–2650b είναι πλούσια σε άνθρακα και ήλιο, εντελώς διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη γνωστή εξωπλανητική ατμόσφαιρα. Στα υψηλότερα στρώματά της αιωρούνται σύννεφα αιθάλης, ενώ στους αντίξοους πυρήνες του πλανήτη, οι διαμάντες ενδέχεται να σχηματίζονται υπό ακραίες πιέσεις.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι ο πλανήτης αυτός περιφέρεται γύρω από έναν αστέρα νετρονίων, γνωστό ως πάλσαρ. Αυτός ο υπέρπυκνος πυρήνας ενός νεκρού άστρου, που εντοπίζεται περίπου 750 έτη φωτός μακριά από τη Γη, βομβαρδίζει συνεχώς τον πλανήτη με ακτίνες γάμμα, με αποτέλεσμα να παραμορφώνεται σε σχήμα λεμονιού.
Η θερμοκρασία στην επιφάνειά του παρουσιάζει δραματικές διαφορές, κυμαινόμενη από 650°C κατά τη διάρκεια της νύχτας έως 2.030°C την ημέρα, καθιστώντας τον έναν από τους πιο ακραίους κόσμους που έχουν ανακαλυφθεί. Εντυπωσιακά, η απόσταση του από τον πάλσαρ είναι μόλις 1,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα, επιτρέποντας στο “έτος” του να διαρκεί μόλις 7,8 ώρες.
Μια ατμόσφαιρα χωρίς προηγούμενο
Μια πρόσφατη μελέτη που έγινε αποδεκτή για δημοσίευση στο The Astrophysical Journal Letters αποκάλυψε ότι η ατμόσφαιρα του PSR J2322–2650b είναι ακόμη πιο παράξενη από ό,τι αρχικά θεωρούσαν οι επιστήμονες. Ο Δρ Peter Gao από το Carnegie Earth and Planets Laboratory δήλωσε: «Όταν λάβαμε τα δεδομένα, η αντίδρασή μας ήταν ‘Τι στο καλό είναι αυτό;»
Ο Δρ Michael Zhang από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο τόνισε ότι εντοπίστηκε ένας εντελώς νέος τύπος πλανητικής ατμόσφαιρας. Αντί των συνηθισμένων μορίων, όπως νερό, μεθάνιο ή διοξείδιο του άνθρακα, οι επιστήμονες εντόπισαν μοριακό άνθρακα, συγκεκριμένα C3 και C2. Αυτό υποδηλώνει την ύπαρξη ελάχιστου οξυγόνου ή αζώτου, μια κατάσταση που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ σε κανέναν από τους περίπου 150 πλανήτες που έχουν μελετηθεί εκτενώς.
Το μυστήριο της δημιουργίας του
Η προέλευση αυτού του πλανήτη παραμένει ένα μυστήριο για τους επιστήμονες. Όπως επισημαίνει ο Δρ Zhang, η δημιουργία του δεν μπορεί να προήλθε με τον συνήθη τρόπο σχηματισμού πλανητών, λόγω της ασυνήθιστης σύστασής του. Επίσης, αποκλείεται η θεωρία ότι προήλθε από τα εξωτερικά στρώματα ενός άστρου, καθώς οι πυρηνικές αντιδράσεις δεν παράγουν καθαρό άνθρακα.
Η επικρατούσα υπόθεση είναι ότι ο άνθρακας και το οξυγόνο κρυσταλλώθηκαν στο εσωτερικό του πλανήτη κατά τη διάρκεια της ψύξης του. Οι καθαροί κρύσταλλοι άνθρακα ενδέχεται να ανέβηκαν προς την επιφάνεια και να αναμείχθηκαν με ήλιο, δημιουργώντας την εκπληκτική ατμόσφαιρα που παρατηρείται σήμερα.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Roger Romani του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, αυτό δεν εξηγεί όλα τα φαινόμενα: «Κάτι πρέπει να συμβαίνει ώστε τα οξυγόνα και το άζωτο να απομακρύνονται. Εκεί βρίσκεται το μυστήριο». Η πρόκληση που υποδεικνύει ο καθηγητής είναι ότι «Είναι υπέροχο να έχουμε ένα τέτοιο αίνιγμα να λύνουμε».
