Ο καρκίνος του παγκρέατος, και ειδικότερα το παγκρεατικό πορογενές αδενοκαρκίνωμα (pancreatic ductal adenocarcinoma, PDAC), κατατάσσεται ανάμεσα στις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου του πεπτικού συστήματος. Με υψηλά ποσοστά πρώιμης υποτροπής και περιορισμένη μακροχρόνια επιβίωση, η πρόληψη και η θεραπεία του απαιτούν εξειδικευμένες στρατηγικές. Τα τελευταία χρόνια, η προσέγγιση στις περιεγχειρητικές θεραπείες έχει αλλάξει, εστιάζοντας στην ενσωμάτωση της νεοεπικουρικής θεραπείας για τη βελτίωση των ογκολογικών αποτελεσμάτων. Η περιληπτική στρατηγική περιλαμβάνει τη μείωση του φορτίου της νόσου, την αύξηση των πιθανών ριζικών εκτομών (R0) και τη βελτίωση της ταξινόμησης των ασθενών που θα ωφεληθούν από τη χειρουργική παρέμβαση.
Σε αυτό το συμφραζόμενο, η μελέτη PACT-21 CASSANDRA αναδεικνύεται ως ορόσημο στη νεοεπικουρική θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος, προσφέροντας υψηλού επιπέδου τεκμηρίωση για τις προεγχειρητικές χημειοθεραπευτικές στρατηγικές. Είναι μια πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης ΙΙΙ, η οποία σχεδιάστηκε για τη σύγκριση της αποτελεσματικότητας δύο εντατικών νεοεπικουρικών σχημάτων σε ασθενείς με σταδίου I–III PDAC.
Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής), αναφέρουν ότι κατά την πρώτη τυχαιοποίηση, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό The Lancet, συμπεριλήφθηκαν ασθενείς με χειρουργήσιμη ή οριακά χειρουργήσιμη νόσο, όπως αυτή ορίστηκε με βάση σύγχρονα απεικονιστικά κριτήρια. Οι συμμετέχοντες τυχαία κατανέμονταν είτε στο σχήμα PAXG (cisplatin, nab-paclitaxel, capecitabine, και gemcitabine) είτε στο mFOLFIRINOX (τροποποιημένο σχήμα που περιλαμβάνει fluorouracil, leucovorin, irinotecan, και oxaliplatin), το οποίο μέχρι πρότινος θεωρούνταν το πιο δραστικό σχήμα αναφοράς στον καρκίνο του παγκρέατος.
Το κύριο καταληκτικό σημείο της μελέτης ήταν η επιβίωση ελεύθερη συμβαμάτων (event-free survival, EFS), ένας σύνθετος δείκτης που ποσοτικοποιεί την εξέλιξη της νόσου, την αδυναμία χειρουργικής εκτομής, την υποτροπή μετά από χειρουργείο ή τον θάνατο από οποιαδήποτε αιτία. Αυτό το σημείο κρίνεται ως ιδιαίτερα σκόπιμο για τη νεοεπικουρική στρατηγική, εφόσον αποτυπώνει συνολικά την αποτελεσματικότητα της θεραπείας καθ’ όλη τη διάρκεια της περιεγχειρητικής πορείας.
Η πρωταρχική ανάλυση έδειξε ότι η προεγχειρητική θεραπεία με PAXG υπερείχε σημαντικά σε σχέση με το mFOLFIRINOX, προσφέροντας μια σαφή βελτίωση στην επιβίωση ελεύθερη συμβαμάτων. Το όφελος αυτό αντιστοιχούσε σε 37% μείωση του κινδύνου συμβαμάτων και σε απόλυτη διαφορά 20% στην επιβίωση ελεύθερη συμβαμάτων στα τρία έτη, πληρώντας το προκαθορισμένο κριτήριο ανωτερότητας της μελέτης. Επίσης, τα δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία επιβεβαίωσαν τα κύρια αποτελέσματα: υψηλότερα ποσοστά βαθιάς βιοχημικής ανταπόκρισης (μείωση CA19-9 ≥90%), βελτιωμένος απεικονιστικός έλεγχος της νόσου, αυξημένα ποσοστά πλήρους παθολογοανατομικής ανταπόκρισης και χαμηλότερη συχνότητα πρώιμης μετεγχειρητικής ανίχνευσης μεταστάσεων στην ομάδα PAXG.
Αναφορικά με την ασφάλεια, και τα δύο σχήματα παρουσίασαν συγκρίσιμα ποσοστά σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών, με μοναδική εξαίρεση την αυξημένη συχνότητα ουδετεροπενίας στο PAXG. Σε ό,τι αφορά τη συνολική τοξικότητα, το PAXG παρουσίασε μια ευνοϊκότερη ανεκτικότητα.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της μελέτης PACT-21 CASSANDRA αμφισβητούν τη μέχρι τώρα κυρίαρχη θέση του mFOLFIRINOX ως μοναδικού προεγχειρητικού σχήματος αναφοράς και προβάλλουν το PAXG ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική και ανεκτή εναλλακτική λύση. Αυτά τα δεδομένα αναμένονται να επηρεάσουν καθοριστικά τις μελλοντικές θεραπευτικές κατευθυντήριες οδηγίες και να ενισχύσουν την εξατομικευμένη και τεκμηριωμένη προσέγγιση στον καρκίνο του παγκρέατος.
