«Ανακαλύψτε γιατί η διάρκεια της ορμονοθεραπείας πρέπει να προσαρμόζεται ειδικά για εσάς!»

Ο καρκίνος του προστάτη αναγνωρίζεται ως ένας από τους πιο κοινούς τύπους καρκίνου που πλήττουν τους άνδρες. Τις περισσότερες φορές, οι διαγνώσεις γίνονται σε πρώιμα στάδια, όταν η νόσος περιορίζεται στον προστάτη χωρίς μεταστάσεις. Σε αυτό το στάδιο, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ευχέρεια στη θεραπευτική αντιμετώπιση, με υψηλά ποσοστά ίασης και διατήρηση της ποιότητας ζωής. Οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως ο βαθμός επιθετικότητας του όγκου, η ηλικία, οι συνοδές παθήσεις και οι προσωπικές προτιμήσεις του ασθενούς. Ένας ασθενής με χαμηλού κινδύνου καρκίνο μπορεί να παρακολουθείται στενά μέσω της λεγόμενης «ενεργούς παρακολούθησης», που περιλαμβάνει τακτικές εξετάσεις PSA, απεικονιστικές μεθόδους και επαναληπτικές βιοψίες αν κρίνεται απαραίτητο. Αντιθέτως, οι ασθενείς με υψηλού κινδύνου όγκους χρειάζονται συχνά πιο επιθετική θεραπεία, όπως η χειρουργική αφαίρεση του προστάτη ή ακτινοθεραπεία.

Σύμφωνα με τους Ιατρούς της Θεραπευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα σε ασθενείς με πιο επιθετική μορφή της νόσου, η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με ορμονοθεραπεία (Androgen Deprivation Therapy – ADT). Αυτή η θεραπεία μειώνει τα επίπεδα των ανδρογόνων, ειδικότερα της τεστοστερόνης, που είναι κρίσιμα για την ανάπτυξη πολλών καρκίνων του προστάτη. Η μείωση αυτών των ορμονών μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας και να περιορίσει τον κίνδυνο υποτροπής.

Ωστόσο, η ορμονοθεραπεία έχει και παρενέργειες, όπως εξάψεις, κόπωση, μείωση της libido, αύξηση βάρους και, σε μακροχρόνια βάση, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την καρδιοαγγειακή υγεία και τον μεταβολισμό. Αυτοί οι λόγοι οδήγησαν τους επιστήμονες να εξετάσουν την ιδανική διάρκεια του ανδρογονικού αποκλεισμού για την επίτευξη μέγιστου οφέλους χωρίς να επιβαρύνουν υπερβολικά τους ασθενείς.

Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο JAMA Oncology το 2025, προσπάθησε να απαντήσει σε αυτό το σημαντικό ερώτημα. Συγκέντρωσε δεδομένα από 13 τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές συμμετοχής πάνω από 10.000 ανδρών με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη που έκαναν ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με ADT. Με μέσο χρόνο παρακολούθησης που ξεπέρασε τα 11 χρόνια, οι ερευνητές μπόρεσαν να αξιολογήσουν την επίδραση της διάρκειας της ορμονοθεραπείας στην πιθανότητα υποτροπής, την εμφάνιση μεταστάσεων και τη συνολική επιβίωση.

Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι η συνδυαστική χρήση ADT με την ακτινοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις εκβάσεις για αρκετούς ασθενείς, μειώνοντας τον κίνδυνο βιοχημικής υποτροπής και απομακρυσμένης νόσου. Ωστόσο, ένα από τα πλέον κρίσιμα ευρήματα ήταν ότι το όφελος αυτό δεν αυξάνεται απεριόριστα με την επιμήκυνση της διάρκειας της ορμονοθεραπείας. Αντίθετα, η μεγαλύτερη ωφέλεια παρατηρείται κυρίως στους πρώτους εννέα έως δώδεκα μήνες. Μετά από αυτό το διάστημα, η βελτίωση της κλινικής έκβασης είναι περιορισμένη, ενώ αυξάνονται οι κίνδυνοι παρενεργειών και θνησιμότητας από άλλες αιτίες. Έτσι, για πολλούς άνδρες, ειδικά εκείνους με ενδιάμεσο κίνδυνο, μια πιο περιορισμένη διάρκεια ADT μπορεί να είναι επαρκής για την εξασφάλιση καλών αποτελεσμάτων, διατηρώντας παράλληλα την ποιότητα της ζωής τους.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η διάρκεια της ορμονοθεραπείας πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου πιθανόν να απαιτούν μεγαλύτερη διάρκεια ADT, ενώ όσοι έχουν λιγότερο επιθετική νόσο μπορούν να επιτύχουν εξαιρετικό έλεγχο με συντομότερη θεραπεία. Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν τη σημασία μίας εξατομικευμένης, βιολογικά καθοδηγούμενης θεραπευτικής προσέγγισης και προάγουν τη λήψη κλινικών αποφάσεων που λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο τα μορφολογικά και μοριακά χαρακτηριστικά του όγκου αλλά και το συνολικό κλινικοβιολογικό προφίλ του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένων των συννοσηροτήτων καθώς και της λειτουργικής κατάστασης και των επιδράσεων στην ποιότητα ζωής.