Η κλιματική αλλαγή αναδεικνύεται ως μία από τις πιο επιτακτικές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως, με τις επιπτώσεις της να πλήττουν σε μεγάλο βαθμό τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Ιδιαίτερα, οι έγκυες γυναίκες και τα νεογνά βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο λόγω της αυξανόμενης έκθεσης σε ακραίες θερμοκρασίες, η οποία έχει συσχετισθεί με σοβαρές επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και περιγεννητικής περιόδου. Τα εν λόγω ευρήματα υποδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη για συνεργασία μεταξύ επιστημονικών τομέων και χάραξης πολιτικών, προκειμένου να διασφαλιστεί η υγεία μητέρων και βρεφών σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κλιματικό τοπίο.
Στο πλαίσιο αυτού του προβληματισμού, πραγματοποιήθηκε διήμερο workshop με θέμα την επιλογή κατάλληλων δεικτών για την παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία, εστιάζοντας στην έκθεση των εγκύων και των βρεφών σε υψηλές θερμοκρασίες. Η εν λόγω δράση υλοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου HIGH Horizons, και υποστηρίχθηκε από το Υπουργείο Υγείας και τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), με τη συμμετοχή εκπροσώπων από τη διεθνή επιστημονική και δημόσια υγεία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χρηματοδοτήσει έξι ερευνητικά προγράμματα στο πλαίσιο του Climate-Health Cluster, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται και το HIGH Horizons, το οποίο περιλάμβανε και την ετήσια συνάντηση των εταίρων του προγράμματος στην Αθήνα.
Οι επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών
Η Καθηγήτρια Υγιεινής και Επιδημιολογίας, κυρία Βαρβάρα Μουχτούρη, στο πλαίσιο του HIGH Horizons, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διεξάγει προοπτική μελέτη κοόρτης γεννήσεων, η οποία αποσκοπεί στην εις βάθος κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών που συνδέουν την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες με την υγεία εγκύων και νεογνών.
«Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο πρόωρης γέννησης, θνησιγένειας, καθώς και σε άλλες σοβαρές επιπλοκές», πρόσθεσε. Αν και τα ευρήματα αυτά είναι τεκμηριωμένα, πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα, όπως η ακριβής ποσοτικοποίηση του κινδύνου.
Κατά τη διάρκεια του workshop, παρουσιάστηκαν ερευνητικά δεδομένα και καλές πρακτικές τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Αυτές περιλάμβαναν μέτρα για την επαρκή ενυδάτωση, την αποφυγή έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες, τη χρήση ελαφρού και κατάλληλου ρουχισμού, καθώς και τη βελτιστοποίηση της καθημερινής δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, παρουσιάστηκαν παρεμβάσεις που αφορούν τον σχεδιασμό κτηρίων και τη διαβίωση, όπως η βελτίωση του αερισμού και η χρήση δροσερών χώρων.
Η σημασία της πρόληψης και της προστασίας των ευάλωτων πληθυσμών
Ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ, καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, στο χαιρετισμό του, τόνισε ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία, με εξαιρετικά δυσανάλογες επιπτώσεις σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Παράλληλα, επισήμανε τον αναγκαίο ρόλο του ΕΟΔΥ στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων που μπορούν να υποστηρίξουν τεκμηριωμένες πολιτικές υγείας.
Η κυρία Φωτεινή Κουλούρη, από το Υπουργείο Υγείας, πρόσθεσε ότι είναι κρίσιμη η διεπιστημονική συνεργασία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ο καθηγητής Stanley Luchters, συντονιστής του έργου HIGH Horizons, ανέφερε ότι η συζήτηση περιελάβανε τη διερεύνηση λύσεων για την παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των εγκύων και των βρεφών.
Η καθηγήτρια Παιδιατρικής, Βάνα Παπαευαγγέλου, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με την υγεία της μητέρας και του παιδιού, επισημαίνοντας τη σημασία των επιστημονικών φορέων στον χειρισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Οι τοποθετήσεις εκπροσώπων του Υπουργείου Υγείας, της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ), καθώς και άλλων επιστημονικών φορέων υπογράμμισαν τη σημασία των συνεργασιών για την υγεία των εγκύων και των παιδιών.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Νεογνολογικής Εταιρείας, καθηγητής Γεώργιος Μητσιάκος, επεσήμανε ότι το πρόγραμμα HIGH Horizons ενισχύει την ανάγκη προστασίας των πιο ευάλωτων πληθυσμών και τη χρήση της επιστημονικής γνώσης για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας.
Στο workshop, η συμμετοχή του Dr Breda, επικεφαλής του γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ελλάδα, και της Anayda Portela, υπογράμμισε τη διεθνή διάσταση του έργου HIGH Horizons και τη σημασία της προστασίας από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία μητέρων και παιδιών. «Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που απαιτεί συντονισμένες διεθνείς προσπάθειες», δήλωσε η Portela.
Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής απαιτεί συλλογικές δράσεις και διαρκή έρευνα, προκειμένου να υλοποιηθούν αποτελεσματικές πολιτικές δημόσιας υγείας που θα υποστηρίξουν την ευημερία των μητέρων και των παιδιών.
