Η ιδέα του ανθρώπινου αποικισμού του Άρη έχει μετατραπεί από επιστημονική φαντασία σε σοβαρό ζήτημα τεχνολογίας και διαστημικής πολιτικής. Η εγγύτητα του Άρη στη Γη, η ύπαρξη νερού και η υποτυπώδης ατμόσφαιρα του πλανήτη τον καθιστούν τον πιο πιθανό προορισμό για μελλοντική ανθρώπινη εγκατάσταση. Η NASA έχει αναγγείλει σχέδια για την αποστολή ανθρώπων στον Άρη μέσα στην επόμενη δεκαετία, ενώ τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες διαστημικές εταιρείες εκφράζουν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Παρ’ όλα αυτά, η αποστολή ανθρώπων και υλικών σε άλλο πλανήτη εγκυμονεί δυσβάστακτο κόστος.
Αυτό μας οδηγεί σε ένα κρίσιμο ερώτημα: Πώς θα κατασκευαστούν οι κατοικίες και οι υποδομές που θα απαιτηθούν από τους πρώτους αποίκους; Η μεταφορά κάθε εργαλείου ή οικοδομικού υλικού από τη Γη είναι εξαιρετικά δαπανηρή. Γι’ αυτό, οι επιστήμονες έχουν εστιάσει την προσοχή τους σε μια εναλλακτική και βιώσιμη λύση: τα υλικά θα παράγονται στον Άρη.
Αυτή η στρατηγική ονομάζεται in-situ resource utilization (ISRU), δηλαδή η αξιοποίηση υλικών που υπάρχουν ήδη σε έναν ξένο πλανήτη προς όφελος της αποίκισης. Μια νέα μελέτη από το Polytechnic University of Milan προτείνει μια επαναστατική προσέγγιση: Αντί οι άνθρωποι να κατασκευάζουν τα δομικά υλικά στον Άρη, θα τα “καλλιεργούν” με τη βοήθεια βακτηρίων.
Η μελέτη εστιάζει σε μια βιολογική διαδικασία που ονομάζεται βιομεταλλοποίηση, η οποία είναι υπεύθυνη για την παραγωγή ορυκτών από οργανισμούς, όπως φύκη και κοράλλια. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ίδια διαδικασία μπορεί να αξιοποιηθεί στον Άρη για την παραγωγή οικοδομικών υλικών από το τοπικό έδαφος.
Στο επίκεντρο αυτής της προσέγγισης βρίσκονται δύο βακτήρια: το Sporosarcina pasteurii και το Chroococcidiopsis. Η ιδέα δεν είναι να χρησιμοποιηθεί μόνο ένα από αυτά, αλλά να συνδυαστούν σε μια συνεργατική “co-culture“. Το Sporosarcina pasteurii παράγει φυσικά πολυμερή που ευνοούν την ανάπτυξη των ορυκτών, ενισχύοντας τον αρειανό ρεγόλιθο, τον επικάλυψη του πλανήτη από σκόνη και πετρώματα. Με αυτή τη διαδικασία, το χαλαρό έδαφος θα γίνεται υλικό παρόμοιο με το σκυρόδεμα.
Οι ερευνητές φαντάζονται ότι αυτό το μίγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για 3D printing στον Άρη. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το πλήρωμα ή τα ρομποτικά συστήματα θα μπορούσαν να εκτυπώσουν τούβλα, τοίχους ή ακόμη και ολόκληρες δομές χωρίς τη χρήση μεταλλικών υλικών από τη Γη. Έτσι, θα λειτουργούσε ένα βιολογικό εργοστάσιο που θα παρήγαγε τα οικοδομικά υλικά επί τόπου.
Το Chroococcidiopsis προσφέρει ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες, καθώς είναι γνωστό για την αντοχή του σε ακραίες συνθήκες και την ικανότητά του να παράγει οξυγόνο. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό το βακτήριο θα συμβάλει όχι μόνο στη σταθερότητα των κατασκευών αλλά και στη δημιουργία συστημάτων υποστήριξης ζωής, παράγοντας αναπνεύσιμο οξυγόνο για τους αστροναύτες.
Μάλιστα, το Sporosarcina pasteurii θα μπορούσε να έχει και επιπλέον λειτουργίες. Ο μεταβολισμός του παράγει αμμωνία, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε κλειστά γεωργικά συστήματα για καλλιέργειες. Έτσι, αυτή η βιολογική διαδικασία θα μπορούσε όχι μόνο να υποστηρίξει την κατασκευή κατοικιών, αλλά και την παραγωγή τροφίμων — ενδεχομένως συμβάλλοντας και στη «γεωδιαμόρφωση» του πλανήτη.
Όλη αυτή η σκέψη συγκλίνει σε μια εξέλιξη: οι πρώτες αποικίες στον Άρη μπορεί να εξαρτώνται από τη βιολογία της ίδιας της γης, αντί για διαρκείς προμήθειες από τη Γη. Παρόλο που αυτή η προσέγγιση δεν εξαλείφει τις προκλήσεις ή το κόστος των διαστημικών αποστολών, προσφέρει μια νέα φιλοσοφία επιβίωσης: έναν οργανισμό που αναπτύσσεται και χτίζεται σε συνδυασμό με τους ανθρώπους που θα τον κατοικούν.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2025 στο επιστημονικό περιοδικό “Frontiers”, ανοίγοντας νέους δρόμους για τη συζήτηση σχετικά με το μέλλον των διαστημικών αποικιών. Αν η εξερεύνηση του Διαστήματος ήταν μέχρι σήμερα υπόθεση τεχνολογίας, η επόμενη εποχή ίσως ανήκει στην τεχνολογία της ζωής, με έμφαση στο γεγονός ότι οι τρόποι επιβίωσης σε έναν άλλο κόσμο δεν είναι μόνο δραστικά υλικά, αλλά και φυσικοί οργανισμοί που μπορούν να χτίσουν, να καλλιεργήσουν και να υποστηρίξουν τους ανθρώπους όπου κανείς δεν έχει πατήσει πριν.
