Οι λειτουργικές παθήσεις του πεπτικού είναι διαταραχές που εκδηλώνονται με επίμονα συμπτώματα, όπως κοιλιακός πόνος, φούσκωμα, καούρα, ναυτία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, τα οποία ωστόσο δεν εντοπίζονται σε κλινικές εξετάσεις. Αυτές οι καταστάσεις αποτελούν πρόβλημα λειτουργίας των οργάνων κι όχι φλεγμονώδεις ή δομικές παθήσεις, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται συχνά ως δυσλειτουργίες αλληλεπίδρασης μεταξύ οισοφάγου, στομάχου και εντέρου με τον εγκέφαλο.
Η Δρ. Νίνα Μαρκουτσάκη, Γαστρεντερολόγος και Διευθύντρια Ε΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Επεμβατικής Ενδοσκόπησης στο Metropolitan General, επισημαίνει: «Αυτές οι διαταραχές είναι ιδιαίτερα συχνές και μπορούν να επηρεάσουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής, οδηγώντας ακόμη και σε αποχή από δραστηριότητες ημέρας και ψυχολογική επιβάρυνση».
Αιτίες της εμφάνισης
Οι αιτίες των λειτουργικών παθήσεων είναι συνήθως πολυπαραγοντικές και περιλαμβάνουν:
- Διαταραχές κινητικότητας του πεπτικού, οι οποίες ενδέχεται να είναι είτε ταχύτερες είτε βραδύτερες από το φυσιολογικό.
- Σπλαχνική υπερευαισθησία: Οι υποδοχείς πόνου είναι υπερβολικά ευαίσθητοι σε ερεθίσματα.
- Μεταβολές στο μικροβίωμα, μικρές φλεγμονές και αυξημένη διαπερατότητα του εντερικού φραγμού.
- Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, όπως το άγχος και η κακή ποιότητα ύπνου.
- Διατροφικά ερεθίσματα, όπως τα τρόφιμα πλούσια σε FODMAPs και ειδικές δυσανεξίες.
Συχνά παρατηρείται η συγχώνευση περισσότερων παραγόντων, κάτι που δικαιολογεί την ανάγκη για εξατομικευμένες προσεγγίσεις.
Ποιες καταστάσεις περιλαμβάνουν;
- Ευερέθιστο έντερο: Υπάρχει σύνδεση του πόνου στην κοιλιά με την επιθυμία για τουαλέτα, φούσκωμα και εναλλαγές διάρροιας-δυσκοιλιότητας. Ενεργοποιείται από το στρες και συγκεκριμένα φαγητά. Θεραπευτική προσέγγιση: Διατροφικές αλλαγές και τεχνικές χαλάρωσης.
- Δυσπεψία: Αίσθημα βάρους και καούρας στην άνω κοιλιακή χώρα, συχνός ερεθισμός από λιπαρές τροφές και αλκοόλ. Θεραπεία: Καλή κατανομή γευμάτων και αποφυγή ενοχλητικών τροφών.
- Επίμονο φούσκωμα: Είναι ορατή η διάταση της κοιλιάς με αιτίες όπως ανθρακούχα ποτά. Θεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν την καλή ενυδάτωση και τακτική άσκηση.
- Προβλήματα με τη δυσκοιλιότητα: Σχετίζεται με τη διατροφή, ενυδάτωση και φυσική δραστηριότητα. Σημαντική είναι η αύξηση φυτικών ινών.
- Επίμονη διάρροια: Η αίσθηση των χαλαρών κενώσεων ενδέχεται να σχετίζεται με στρες και δυσανεξίες. Απαιτείται ήπια διατροφή και προσεκτική παρακολούθηση.
- Καούρα χωρίς οργανικά αίτια: Κάλυψη με ελαφρύτερα γεύματα και τεχνικές χαλάρωσης μπορεί να είναι αποτελεσματικές.
Προβλέπεται ιατρική παρέμβαση;
Η Δρ. Μαρκουτσάκη τονίζει: «Εάν τα συμπτώματα επιμένουν πέρα από 4-6 εβδομάδες, ή αν επιδρούν στην καθημερινότητά σας, είναι σημαντικό να συμβουλευθείτε γαστρεντερολόγο. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε περιπτώσεις όπως η ανεξήγητη απώλεια βάρους και το αίμα στα κόπρανα».
Διαγνωστική προσέγγιση
Η διάγνωση συνδυάζει αναλυτικό ιστορικό και κλινική εξέταση. Χρησιμοποιούνται στοχευμένες εξετάσεις, όπως αιματολογικές και βιοχημικές, αξιολογώντας την κατάσταση του ασθενούς. Χρησιμοποιούνται διεθνή κριτήρια, όπως τα κριτήρια Rome, για την ταυτοποίηση των συμπτωμάτων.
Αντιμετωπίζοντας τις λειτουργικές παθήσεις του πεπτικού
Δεν υπάρχει μοναδική λύση. Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη και στοχεύει στη μείωση των συμπτωμάτων. Ορισμένα βήματα περιλαμβάνουν:
- Εκπαίδευση και αυτοδιαχείριση των συμπτωμάτων.
- Διατροφή χαμηλών FODMAPs για 4-6 εβδομάδες και σταδιακή επαναφορά τροφίμων.
- Φαρμακευτική αγωγή και χορήγηση προβιοτικών, εφόσον είναι απαραίτητο.
- Αυστηρή παρακολούθηση και επαναξιολόγηση του θεραπευτικού πλάνου.
Ερωτήσεις και απαντήσεις
«Αρκετοί ασθενείς αναρωτιούνται αν τα συμπτώματά τους είναι ψυχολογικά. Η απάντηση είναι ναι και όχι. Η ιατρική προσέγγιση πρέπει να είναι ολιστική, λαμβάνοντας υπόψη τις βιολογικές και ψυχολογικές παραμέτρους».
«Είναι επίσης συχνή η απορία αν τα συμπτώματα θα διαρκέσουν μόνιμα. Με κατάλληλη καθοδήγηση, οι περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να ελεγχθούν σημαντικά».
«Αξιοσημείωτο είναι πως η σωστή εκτίμηση και διάγνωση από γαστρεντερολόγο αποτελεί το πρώτο και σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της καθημερινής ποιότητας ζωής».
«Τα συμπτώματα δυσλειτουργίας του πεπτικού συστήματος απαιτούν σωστή προσέγγιση. Η συνδυαστική θεραπεία, εστιάζοντας στο έντερο και στον εγκέφαλο, είναι κλειδί για την αποτελεσματική διαχείρισή τους», καταλήγει η Δρ. Μαρκουτσάκη.
