Ο χειμώνας έχει δύο ορισμούς: ο μετεωρολογικός, ο οποίος ξεκινά την 1η Δεκεμβρίου και διαρκεί μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, και ο αστρονομικός, που εξαρτάται από την τροχιά και την κλίση της Γης. Στην περίπτωση του αστρονομικού χειμώνα, η επίσημη αρχή του καθορίζεται από το χειμερινό ηλιοστάσιο, το οποίο λαμβάνει χώρα στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου. Αυτή η ημέρα σηματοδοτεί το σημείο όπου το Βόρειο Ημισφαίριο δέχεται τη λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία, καθώς ο άξονας της Γης κλίνει μακριά από τον Ήλιο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της ιδιαίτερης ημέρας, ο Ήλιος κατατάσσεται στο χαμηλότερο σημείο του ουρανού, με αποτέλεσμα η μέρα να είναι η συντομότερη του έτους και η νύχτα η πιο εκτενής. Ωστόσο, από την επόμενη ημέρα, το φως σας κερδίζει σταδιακά λίγα λεπτά κάθε 24ωρο, σηματοδοτώντας μια αργή αλλά σταθερή επιστροφή του φωτός, που γίνεται ολοένα και πιο αισθητή όσο πλησιάζει η άνοιξη.
Εξαιτίας αυτού, το χειμερινό ηλιοστάσιο έχει θεωρηθεί από την αρχαιότητα σύμβολο αναγέννησης. Αυτή η ημερομηνία σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της πιο σκοτεινής περιόδου του χρόνου και την αρχή μιας περιόδου όπου η μέρα αρχίζει να υπερισχύει της νύχτας. Το φαινόμενο έχει εμπνεύσει πολλές παραδόσεις και γιορτές σε διάφορους πολιτισμούς, όπως η Γιορτή του Χειμερινού Ηλιοστασίου και οι περίφημες τελετές που οργανώνονται από αρχαίους λαούς για να γιορτάσουν την επιστροφή του φωτός.
