Η κοινωνική απομόνωση συνιστά έναν κρίσιμο παράγοντα κινδύνου για τη δημόσια υγεία, καθώς συνδέεται με αύξηση της θνησιμότητας κατά 30%, επίπεδο που είναι συγκρίσιμο με αυτό του καπνίσματος και σημαντικά υψηλότερο από άλλους παράγοντες, όπως η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή. Το 2023, ο Γενικός Χειρουργός των ΗΠΑ αναγνώρισε τη μοναξιά ως επιδημία και τόνισε την ανησυχητική αύξηση των «θανάτων από απόγνωση», που περιλαμβάνουν αυτοκτονίες, εθισμούς και αλκοολισμό.
Αν και οι γιατροί συχνά ελέγχουν την αρτηριακή πίεση και ρωτούν σχετικά με τη σωματική άσκηση, σπάνια αξιολογούν την κοινωνική υγεία των ασθενών. Οι κατευθυντήριες γραμμές δημόσιας υγείας εστιάζουν κυρίως σε υγιεινές διατροφικές συνήθειες, σωματική άσκηση, επαρκή ύπνο και περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ, ενώ το ζήτημα της κοινωνικής σύνδεσης παραμένει συχνά στο περιθώριο.
Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, με συμμετοχή άνω των 100 ειδικών στους τομείς της δημόσιας πολιτικής, δημόσιας υγείας και κοινωνικών παραγόντων ευημερίας, έχει αναπτύξει μία πρωτοποριακή σειρά τεκμηριωμένων κατευθυντήριων οδηγιών για την κοινωνική σύνδεση. Οι οδηγίες αυτές, που είναι πλέον διαθέσιμες στο κοινό, στοχεύουν σε δράσεις που ξεπερνούν τις απλές συμβουλές και έχουν ήδη αρχίσει να ενσωματώνονται σε πολιτικές στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Δείτε επίσης: Η μοναξιά συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου ασθενών.
Η αξία των κατευθυντήριων οδηγιών
Η έρευνα έχει καταδείξει για χρόνια τη σημασία της κοινωνικής σύνδεσης για τη συνολική υγεία. Το καταστατικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που υιοθετήθηκε το 1946, ορίζει την υγεία ως «πλήρη σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία». Η κωδικοποίηση των διαφορετικών παραμέτρων της υγείας σε τεκμηριωμένες οδηγίες βοηθά τους πολίτες να εφαρμόζουν τις συστάσεις αποτελεσματικά. Οι διατροφικές επισημάνσεις ενδυναμώνουν την επίγνωση των καταναλωτικών μας συνηθειών, οι συστάσεις φυσικής άσκησης διευκρινίζουν την απαιτούμενη δραστηριότητα για την υγεία, και τα όρια αρτηριακής πίεσης δείχνουν πότε απαιτείται ιατρική παρέμβαση.
Οι οδηγίες αυτές διαμορφώνουν και τα συστήματα που βιώνουμε καθημερινά. Οι κατευθυντήριες γραμμές για την άσκηση, για παράδειγμα, έχουν ενθαρρύνει τις πόλεις να δημιουργήσουν ποδηλατοδρόμους και πεζοδρόμια φιλικά προς τους πολίτες, ενώ έχει υπάρξει στήριξη προς εργοδότες για την υλοποίηση προγραμμάτων ευεξίας και προς σχολεία για την ενσωμάτωση σωματικής δραστηριότητας.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες για την κοινωνική υγεία μπορούν να έχουν παρόμοιο αντίκτυπο, βοηθώντας τους παρόχους υγείας να εντοπίσουν έγκαιρα την κοινωνική απομόνωση, καθοδηγώντας ταυτόχρονα τους εργοδότες να δημιουργήσουν χώρους εργασίας που θα προάγουν την ανθρώπινη επαφή και δίνοντας σαφείς στόχους σε σχολεία και κοινότητες για την ανάπτυξη υποστηρικτικών περιβαλλόντων.
Αυτές οι οδηγίες ενδέχεται επίσης να ενισχύσουν την πρακτική της «κοινωνικής συνταγογράφησης», κατά την οποία οι επαγγελματίες υγείας παραπέμπουν ασθενείς σε κοινοτικές ομάδες ή δραστηριότητες για την ενίσχυση της κοινωνικής τους ζωής.
Η επιστήμη της κοινωνικής σύνδεσης
Από το καλοκαίρι του 2023, η διεθνής ομάδα εργαζόταν για πάνω από δύο χρόνια για να καταρτίσει κατευθυντήριες οδηγίες κοινωνικής υγείας, βασισμένη σε πάνω από 40 επιστημονικές μελέτες, πολλές περιπτώσεις μελέτης, και εκτενείς συνεντεύξεις με περιθωριοποιημένες κοινότητες. Οι ευρύτερες αρχές που προκύπτουν από τις μελέτες αυτές περιλαμβάνουν:
Δεν υπάρχουν καθολικοί κανόνες για τις σχέσεις
Δεν ισχύει έναν «ιδανικό» αριθμό φίλων ή «σωστές» ώρες κοινωνικοποίησης. Οι ανάγκες διαφέρουν, και η ποιοτική αλληλεπίδραση είναι πιο σημαντική από την ποσότητα. Οι ανάγκες ενός νέου γονέα δεν ταιριάζουν με εκείνες ενός συνταξιούχου, ενώ και οι εσωστρεφείς και οι εξωστρεφείς αναζητούν κοινωνική σύνδεση με διαφορετικούς τρόπους.
Η τεχνολογία δεν είναι ο «κακός»
Η παθητική χρήση τεχνολογίας μπορεί να είναι επιβλαβής, ενώ η ενεργή και στοχευμένη χρήση μπορεί να ενισχύσει τους κοινωνικούς δεσμούς. Από βιντεοκλήσεις με συγγενείς μέχρι ομάδα συνομιλιών, οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν ευκαιρίες κοινωνικής σύνδεσης.
Οι σχέσεις διαμορφώνονται στο σύστημα, όχι μόνο από τους ανθρώπους
Η κοινωνική υγεία δεν είναι μόνο ατομική ευθύνη. Είναι αποτέλεσμα περιβαλλόντων που διευκολύνουν τις αλληλεπιδράσεις. Η πρόσφατη έρευνα έχει δείξει ότι η επένδυση σε κοινωνικές υποδομές, όπως βιβλιοθήκες και δημόσια πάρκα, ευνοεί την ευημερία και τη συνοχή των κοινοτήτων.
Οι «αδύναμοι δεσμοί» είναι πολύτιμοι
Οι γνωστοί, οι γείτονες και οι απλοί εργαζόμενοι σε τοπικές επιχειρήσεις συμβάλλουν στην αίσθηση του ανήκειν. Αυτοί οι «αδύναμοι δεσμοί» μπορεί να προσφέρουν νέες ευκαιρίες και πληροφορίες.
Από την έρευνα στην πράξη
Πολλές οργανώσεις και επιχειρήσεις αρχίζουν ήδη να εφαρμόζουν αυτές τις αρχές. Ορισμένες επιχείρησεις σχεδιάζουν τα εργασιακά τους περιβάλλοντα με γνώμονα την κοινωνική υγεία, ενώ σχολεία διδάσκουν συναισθηματική νοημοσύνη και δεξιότητες φιλίας ως βασικό μάθημα. Πόλεις επενδύουν σε υποδομές που προάγουν την κοινωνική αλληλεπίδραση.
Σε ατομικό επίπεδο, οι ειδικοί προτείνουν:
• Δώστε προτεραιότητα στις δια ζώσης επαφές. Ακόμη και σύντομες συναντήσεις μπορούν να ενισχύσουν τη διάθεση και να μειώσουν το άγχος.
• Χρησιμοποιήστε ενεργά την τεχνολογία. Οργανώστε βιντεοκλήσεις και επαφές, επικοινωνείτε τακτικά με φίλους.
• Δείτε τη μοναχικότητα ως χρόνο ανασυγκρότησης. Χρειαζόμαστε και προσωπικό χρόνο, και χρόνο με άλλους.
• Δημιουργήστε ρουτίνες που ενθαρρύνουν την κοινωνική επαφή.
• Πάρτε πρωτοβουλίες. Σε έναν κόσμο που πολλές φορές υπότιθεται ότι οι σχέσεις είναι πολυτέλεια, η προτεραιότητα στη σύνδεση μπορεί να είναι μια σημαντική πράξη.
ΠΗΓΗ: The Conversation
