Σε μια απόφαση που αναμένεται να προκαλέσει έντονες συζητήσεις για τα όρια της ψηφιακής παραπληροφόρησης, το Meta Oversight Board ανακοίνωσε ότι τα χειραγωγημένα βίντεο, περιλαμβανομένων και αυτών που πλήττουν πολιτικές προσωπικότητες υψηλού κινδύνου, δεν είναι υποχρεωτικό να αφαιρούνται από την πλατφόρμα του Facebook. Αντίθετα, το διοικητικό όργανο τονίζει ότι μια σωστή και ευδιάκριτη επισήμανση θεωρείται ικανοποιητικό μέτρο, εφόσον το περιεχόμενο δεν παραβιάζει άμεσα τις εσωτερικές πολιτικές της πλατφόρμας σχετικά με την πολιτική πληροφόρηση.
Η υπόθεση που οδήγησε στη νέα αυτή απόφαση ξεκίνησε από ένα βίντεο το οποίο διαδόθηκε εκτενώς, που παρουσίαζε εικονικές παγκόσμιες διαδηλώσεις υπέρ του προέδρου των Φιλιππίνων, Rodrigo Duterte. Το συγκεκριμένο υλικό είχε παραποιηθεί και κακώς κατηγοριοποιηθεί, ωστόσο ούτε τα αυτόματα συστήματα της Meta, ούτε οι ανθρώπινοι αξιολογητές του αναγνώρισαν την ανάγκη απόσυρσης. Ένας χρήστης προσέφυγε στο Oversight Board ζητώντας την αφαίρεση του περιεχομένου αυτού, χαρακτηρίζοντάς το ως επικίνδυνη παραπληροφόρηση.
Το Board αναγνώρισε ότι το βίντεο έπρεπε να έχει προωθηθεί σε ανώτερο επίπεδο αξιολόγησης, επισημαίνοντας τη σημασία της επισήμανσης υψηλού κινδύνου. Παρόλα αυτά, αποφάσισε ότι η Meta είχε επιλέξει σωστά να το διατηρήσει, δεδομένου ότι δεν παραβίαζε τους καθορισμένους κανόνες της σχετικής πολιτικής για παραπλανητικά posts που σχετίζονται με εκλογικές διαδικασίες, ψηφοφορία ή την επιλεξιμότητα υποψηφίων. Σύμφωνα με τα ισχύοντα πρότυπα, η παραποίηση πολιτικού περιεχομένου επιτρέπεται υπό τον όρο ότι δεν παρεμβαίνει άμεσα στη δημοκρατική διαδικασία.
Αντί για διαγραφή, το Oversight Board ζητά περισσότερη και αυστηρότερη επισήμανση. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνει τη δημιουργία νέας κατηγορίας σήμανσης με κατηγοριοποίηση High-Risk για περιπτώσεις όπου το ψηφιακά αλλοιωμένο υλικό μπορεί να παραπλανήσει τους χρήστες ενόψει σημαντικών δημόσιων γεγονότων. Αυτή η προσέγγιση έρχεται να συμπληρώσει υπάρχουσες αποφάσεις του Board, που προτιμούν την αύξηση της διαφάνειας μέσω label σε βάρος της δραστικής αφαίρεσης περιεχομένου.
Η απόφαση καταγράφει την σταδιακή μετατόπιση της Meta προς πιο χαλαρές πολιτικές διαχείρισης του περιεχομένου. Τα τελευταία έτη, το Oversight Board έχει επισημάνει τη σημασία της αξιοποίησης εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης για την καταπολέμηση της ραγδαίας αύξησης της παραπληροφόρησης, πάντα σε συνδυασμό με ενισχυμένη ανθρώπινη εποπτεία. Σε προηγούμενη ανάρτησή του, το Board είχε τονίσει την ανάγκη ενημέρωσης των χρηστών όταν το περιεχόμενο έχει υποστεί σημαντικές τροποποιήσεις που μπορεί να τους παραπλανήσουν, υποδεικνύοντας ότι η ανθρώπινη αξιολόγηση παραμένει κρίσιμη.
Ωστόσο, η Meta ακολουθεί μια διαφορετική κατεύθυνση: έχει μειώσει τις ομάδες ανθρώπινων αξιολογητών, αντικαθιστώντας τες με ένα παγκόσμιο πρόγραμμα community notes. Αυτή η κίνηση δείχνει μία προσπάθεια αποκέντρωσης της διαδικασίας επαλήθευσης, όμως πολλοί αναλυτές εκφράζουν ανησυχίες για το αν η κοινότητα μπορεί να συγκριθεί με την ακρίβεια ενός επαγγελματικού συστήματος moderation στην καταπολέμηση συντονισμένων εκστρατειών παραπληροφόρησης.
Η ανησυχία αυτή αντικατοπτρίζεται και στο κείμενο της απόφασης. Το Board υπογραμμίζει ότι η Meta πρέπει να αναπτύξει πιο ισχυρές διαδικασίες για τη διαχείριση του viral παραπλανητικού περιεχομένου, προτείνοντας ότι παρόμοιες ή σχεδόν ίδιες εκδοχές ενός βίντεο πρέπει να ελέγχονται άμεσα και οριζόντια για να μην διαφεύγουν από τα φίλτρα αξιολόγησης. Με άλλα λόγια, το Board ζητά περισσότερη συστηματικότητα και λιγότερη ασυμμετρία στην εφαρμογή των κανόνων.
Αν και ορισμένοι μπορεί να θεωρήσουν αυτή την απόφαση ως μια αμφιλεγόμενη «νίκη» για τη διατήρηση της ελευθερίας έκφρασης, άλλοι τη βλέπουν ως υποχώρηση απέναντι στην αυξανόμενη ισχύ των παραπλανητικών ψηφιακών εργαλείων. Η τεχνολογία παραγωγής φωτορεαλιστικών βίντεο, είτε μέσω AI είτε μέσω παραδοσιακής επεξεργασίας, έχει φτάσει σε ένα σημείο που η διαστρέβλωση της πραγματικότητας είναι ευκολότερη από ποτέ. Το αν η σήμανση αρκεί για να περιορίσει το κύμα παραπληροφόρησης παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.
Σε κάθε περίπτωση, η Meta βρίσκεται στο επίκεντρο μιας συνεχώς εξελισσόμενης συζήτησης: ποιο είναι το όριο μεταξύ της προστασίας της ελευθερίας έκφρασης και της υποχρέωσης της πλατφόρμας να διαφυλάξει την αλήθεια; Το Oversight Board επιλέγει μια ενδιάμεση οδό, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στη διαφάνεια και την ελευθερία του λόγου, χωρίς να υπερβεί τα όρια της λογοκρισίας.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσο τα κοινωνικά δίκτυα παραμένουν μια κύρια πηγή ενημέρωσης για εκατομμύρια ανθρώπους, οι αποφάσεις αυτού του τύπου δεν θα είναι ποτέ ουδέτερες. Και κάθε φορά που ένα viral, παραποιημένο βίντεο διαφεύγει από τον έλεγχο, το διακύβευμα αυξάνεται: την επόμενη φορά, το λάθος μπορεί να μην σχετίζεται απλώς με μια πολιτική φιγούρα, αλλά με την ίδια τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών.
