Ανατρεπτική Έρευνα ΙΕΛΚΑ: Πώς οι Καταναλωτές Αλλάζουν με τις Εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης!

Αυτή η έρευνα καταγράφει για πρώτη φορά με λεπτομέρεια το πώς οι Έλληνες πολίτες ενσωματώνουν τις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητά τους, ειδικά στο πεδίο των αγορών τροφίμων και ειδών παντοπωλείου. Εξετάζει πώς αυτές οι τεχνολογίες επηρεάζουν τις αγοραστικές συνήθειες, ποιες ανησυχίες και συναισθήματα γεννούν οι ραγδαίες εξελίξεις της ΤΝ, καθώς και το επίπεδο εμπιστοσύνης στις παρεχόμενες πληροφορίες.

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ένα κοινό που βρίσκεται σε φάση ενεργής προσαρμογής, με υψηλή εξοικείωση και αυξανόμενη χρήση, αλλά ταυτόχρονα εκφράζουν σημαντικούς προβληματισμούς.

Η ηγεμονία του ChatGPT στις εφαρμογές ΤΝ

Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης διακριθεί στην ελληνική κοινωνία, με το ChatGPT να κυριαρχεί έναντι άλλων εργαλείων. Αν και δεν είναι σαφές το ακριβές ποσοστό χρηστών ΤΝ στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι περίπου το 50% του πληθυσμού έχει δοκιμάσει εφαρμογές ΤΝ, με περίπου 2 στους 3 από αυτούς να κάνουν συστηματική χρήση, πράγμα που σημαίνει περίπου το 1/3 του συνολικού πληθυσμού.

Η κατάσταση αυτή φανερώνει την ολοένα αυξανόμενη εξοικείωση του κοινού με την ΤΝ, η οποία στήνει γερά θεμέλια για νέες εφαρμογές στο λιανεμπόριο και στη διαχείριση πληροφοριών προϊόντων. Η έρευνα δείχνει ότι το κοινό έχει εντάξει στη ζωή του μεγάλες γλωσσικές μονάδες και εργαλεία παραγωγής περιεχομένου.

Στον πίνακα με τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές, η μεγαλύτερη χρήση καταγράφεται για το ChatGPT (79%), ακολουθεί το Gemini (35%), το Microsoft Copilot (19%), το Canva (13%), το Deepseek (11%), το Grok (5%) και το Bing Chat (4%).

Συναισθηματική αντίδραση απέναντι στην ανάπτυξη της ΤΝ

Τα συναισθήματα των καταναλωτών προς την ΤΝ είναι μοιρασμένα, με τον ενθουσιασμό (21%) να συνυπάρχει με φόβο (20%) και άγχος (25%). Αυτή η εικόνα υποδηλώνει ότι η ΤΝ συνοδεύεται από υψηλές προσδοκίες αλλά και ανησυχίες, οι οποίες απαιτούν προσεκτική διαχείριση. Η ύπαρξη μεικτών συναισθημάτων δείχνει ότι η κοινωνική αποδοχή της ΤΝ βρίσκεται σε διαδικασία εξέλιξης, με έναν πληθυσμό που εκφράζει προβληματισμούς σχετικά με τη αξιοπιστία των απαντήσεων (90%), την απώλεια κριτικής σκέψης (88%) και τη μείωση της ανθρώπινης επαφής (86%).

Διαφορετικοί τομείς χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καταναλωτές επιστρέφουν στην ΤΝ κυρίως για γρήγορη πληροφόρηση, επαγγελματικές ανάγκες και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η εκτενή χρήση της ΤΝ για την αναζήτηση προϊόντων, την επεξεργασία κειμένου και τη δημιουργία περιεχομένου καταδεικνύει ότι έχει καταστεί πολυεργαλείο που καλύπτει ανάγκες τόσο του καθημερινού καταναλωτή, όσο και του επαγγελματία. Η ΤΝ πλέον δεν είναι μια αποκλειστική τεχνολογία, αλλά ένα ευρέως αποδεκτό μέσο υποστήριξης σε ποικιλία δραστηριοτήτων. Οι χρήστες της ΤΝ – δηλαδή περίπου το 50% του πληθυσμού – την αξιοποιούν κυρίως για:

Γενική πληροφόρηση — 91%

Επαγγελματική χρήση — 53%

Εκπαιδευτικούς σκοπούς — 49%

Επεξεργασία ή παραγωγή κειμένου — 43%

Αναζήτηση προϊόντων ή υπηρεσιών — 39%

Δημιουργία εικόνας/βίντεο — 38%

Νέες ιδέες — 33%

Αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων — 30%

Προσωπικές συμβουλές — 29%.

Η ανάλυση δεδομένων, οι αγορές και η συγγραφή email/μηνυμάτων παραμένουν χρήσεις μέτριας συχνότητας.

Εκτίμηση της εμπειρίας χρήσης ΤΝ

Η συνολική αξιολόγηση της εμπειρίας από τη χρήση της ΤΝ είναι θετική, με τους περισσότερους χρήστες να δηλώνουν καλή ή μέτρια εμπειρία, ενώ μόνο ένα μικρό ποσοστό αναφέρει κακή εμπειρία. Αυτή η θετική εικόνα περιορίζεται σε συγκεκριμένα πεδία, όπως οι αγορές ή η διατροφή, όπου, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό του κοινού δεν έχει δοκιμάσει τέτοιες χρήσεις, εκείνοι που το έχουν κάνει εμφανίζονται ικανοποιημένοι.

Αυτό αποδεικνύει ότι η διάθεση προς την ΤΝ είναι γενικά θετική όταν υπάρχει προσωπική εμπειρία, γεγονός που δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για περαιτέρω υιοθέτηση. Μόλις το 6% δηλώνει κακή εμπειρία συνολικά και το 9% ειδικά σε ζητήματα αγορών ή διατροφής.

Η σύνδεση ΤΝ και αγορών: Παρούσες χρήσεις και προθέσεις

Ειδικά στο πλαίσιο των αγορών, όπως τονίστηκε προηγουμένως, η χρήση της ΤΝ βρίσκεται σε σχετικά πρώιμο στάδιο, ωστόσο, ήδη ένα σημαντικό ποσοστό καταναλωτών την χρησιμοποιεί για σπουδές προϊόντων, συγκρίσεις και πληροφορίες πριν ή κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο κατάστημα. Το δεδομένο ότι σχεδόν οι μισοί καταναλωτές δηλώνουν πρόθεση για μελλοντική χρήση αυτών των λειτουργιών υποδηλώνει ότι η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σύντομα σε βασικό εργαλείο προετοιμασίας και υποστήριξης του αγοραστικού ταξιδιού. Στον πληθυσμό των χρηστών ΤΝ:

43% έχουν αναζητήσει προϊόντα ή υπηρεσίες μέσω ΤΝ.

34% έχουν αναζητήσει πληροφορίες για προϊόντα πριν επισκεφτούν κατάστημα.

27% έχουν συγκρίνει προϊόντα με τη βοήθεια ΤΝ.

15% έχουν βρει πληροφορίες ενώ βρίσκονται μέσα στο κατάστημα.

13% έχουν φωτογραφίσει/βιντεοσκοπήσει προϊόν για να ρωτήσουν την ΤΝ.

6% έχουν δημιουργήσει λίστα σούπερ μάρκετ μέσω ΤΝ.

Είναι σημαντικό ότι για όλες τις παραπάνω ενέργειες, πάνω από 40–50% των καταναλωτών δηλώνει ότι είναι πιθανό να τις πραγματοποιήσει στο μέλλον, υποδεικνύοντας ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης.

Παράλληλα, οι προτάσεις προϊόντων μέσω ΤΝ αρχίζουν να καθίστανται συχνές, κυρίως όταν ο ίδιος ο χρήστης τις ζητά, αλλά όχι μόνο. Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό του κοινού έχει λάβει προτάσεις προϊόντων χωρίς να τις ζητήσει (και χωρίς αυτό να είναι η κύρια λειτουργία της ΤΝ). Συγκεκριμένα, το 26% του δείγματος έχει ζητήσει προτάσεις και το 14% έχει λάβει προτάσεις χωρίς να το ζητήσει.

Το ποσοστό αυτό γίνεται πιο σημαντικό μεταξύ των έμπειρων χρηστών ΤΝ, γεγονός που δείχνει ότι η χρήση των «έξυπνων προτάσεων» εξαρτάται άμεσα από την εξοικείωση με την τεχνολογία.

Στους έμπειρους χρήστες, το ποσοστό όσων έλαβαν προτάσεις αφού τις ζήτησαν ανεβαίνει στο 38%, ενώ 21% έχει λάβει προτάσεις από την ΤΝ χωρίς να το ζητήσει.

Εμπιστοσύνη στις πηγές πληροφόρησης για τρόφιμα και διατροφή

Η έρευνα εξετάζει πώς η ΤΝ εντάσσεται σε σύγκριση με άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τις αγορές, αποκαλύπτοντας ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Ενδεικτικά, οι καταναλωτές προτιμούν να εμπιστεύονται ανθρώπινες πηγές, όπως το προσωπικό των σούπερ μάρκετ ή τους κοντινούς τους, ειδικότερα σε ζητήματα που αφορούν προϊόντα και προτάσεις.

Ωστόσο, η ΤΝ φαίνεται να κερδίζει έδαφος σε τομείς όπου απαιτείται ανάλυση ή ερμηνεία στοιχείων, όπως η κατανόηση ετικετών και διατροφικών στοιχείων. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η ΤΝ μπορεί να λειτουργήσει ως συμπλήρωμα και υποστήριξη, αλλά όχι ακόμα ως κύρια πηγή εμπιστοσύνης σε ζητήματα διατροφής. Σύμφωνα με διαφορετικές πληροφορίες, τα ποσοστά επηρεάζονται σημαντικά:

• Για εξήγηση χρήσης τροφίμων: Το προσωπικό σούπερ μάρκετ το εμπιστεύεται το 40% και την ΤΝ μόνο 21%.
• Για ορθές πληροφορίες διατροφής: Την ΤΝ εμπιστεύεται το 32%, «κανένα» το 44% και το προσωπικό σούπερ μάρκετ 10%.
• Για ξεκαθάρισμα πληροφοριών συσκευασίας: Η ΤΝ κερδίζει τη στήριξη της πλειοψηφίας με 44% και το προσωπικό σούπερ μάρκετ 17%.
• Για προτάσεις συγκεκριμένης μάρκας προϊόντος: το προσωπικό σούπερ μάρκετ το εμπιστεύεται το 33%, οι συγγενείς/φίλοι 32% και την ΤΝ μόλις 12%.

Όπως δείχνουν τα αποτελέσματα, η ΤΝ κερδίζει έδαφος στην κατανόηση και ερμηνεία των πληροφοριών, αλλά όχι (ακόμα) στην πρακτική βοήθεια και στις προσωπικές προτάσεις προϊόντων.

Τα στοιχεία της έρευνας καταδεικνύουν πως η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ήδη εισχωρήσει ουσιαστικά στην καθημερινότητα των Ελλήνων καταναλωτών και αναμένεται να έχει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή στο άμεσο μέλλον. Η διάχυτη επιφυλακτικότητα γύρω από τη χρήση της στις αγορές, η αυξανόμενη εξοικείωση, η θετική αξιολόγηση των εμπειριών και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης σε ζητήματα πληροφόρησης δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για περαιτέρω ανάπτυξη.

Το ΙΕΛΚΑ θα συνεχίσει να παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις, να καταγράφει τις τάσεις και να συμβάλλει στην τεκμηριωμένη κατανόηση των αλλαγών που φέρνει η ΤΝ τόσο στους καταναλωτές όσο και στο λιανεμπόριο τροφίμων. Αντίστοιχες έρευνες και αναλύσεις θα εξακολουθήσουν να υποστηρίζουν τον κλάδο και τη δημόσια συζήτηση με αξιόπιστα, αντικειμενικά και ενημερωμένα δεδομένα.