Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Το φιλί είναι μια συμπεριφορά που παρατηρείται τόσο στους ανθρώπους όσο και σε πολλά ζώα, συμπεριλαμβανομένων των πιθήκων και των πολικών αρκούδων. Μια πρόσφατη μελέτη θέτει νέο φως στην εξελικτική προέλευση του φιλιού, υποδεικνύοντας ότι αυτή η πράξη ενδέχεται να έχει προέλθει πριν από 21 εκατομμύρια χρόνια από τον κοινό πρόγονο ανθρώπων και άλλων μεγάλων πιθήκων.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι Νεάντερταλ ίσως να είχαν επίσης τη συνήθεια να φιλιούνται, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι και οι Νεάντερταλ ίσως να συμμετείχαν σε αυτή τη συμπεριφορά. Οι επιστήμονες μελέτησαν το φιλί καθώς αποτελεί ένα εξελικτικό αίνιγμα – δεν έχει ξεκάθαρα οφέλη για την επιβίωση ή την αναπαραγωγή, ωστόσο είναι κοινό σε πολλές κοινωνίες και στο ζωικό βασίλειο.
Για να προσδιορίσουν πότε αυτή η συμπεριφορά μπορεί να έχει προκύψει, οι ερευνητές εντόπισαν στοιχεία για το φιλί σε άλλα ζώα, κατασκευάζοντας ένα «εξελικτικό γενεαλογικό δέντρο». Πραγματοποίησαν έναν συγκεκριμένο, αν και μη ρομαντικό, ορισμό του φιλιού, περιγράφοντας το ως μη επιθετική, καθοδηγούμενη επαφή στόμα με στόμα, «με κάποια κίνηση των χειλιών ή των οργάνων του στόματος και χωρίς μεταφορά τροφής». Η μελέτη τους δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Evolution and Human Behavior.
Η Δρ. Matilda Brindle, επικεφαλής ερευνήτρια και εξελικτική βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, τόνισε ότι «οι άνθρωποι, οι χιμπατζήδες και οι μπονόμπο φιλιούνται όλοι». Ήδη από αυτό, κατέληξε ότι «είναι πιθανό ο τελευταίος κοινός τους πρόγονος να φιλιόταν. Πιστεύουμε ότι το φιλί πιθανότατα εμφανίστηκε περίπου 21,5 εκατομμύρια χρόνια πριν στους μεγάλους πιθήκους».
Στην ίδια μελέτη, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι παρόμοιες συμπεριφορές με τον ορισμό του φιλιού παρατηρούνται σε λύκους, σκύλους λιβαδιών, πολικές αρκούδες και άλμπατρος. Εστίασαν κυρίως στα πρωτεύοντα θηλαστικά, όπως οι πίθηκοι, προκειμένου να σχηματίσουν μια πλήρη εξελικτική εικόνα της προέλευσης του ανθρώπινου φιλιού.
Η μελέτη αυτή ανέφερε επίσης ότι οι Νεάντερταλ, οι οποίοι έζησαν περίπου 40.000 χρόνια πριν, πιθανότατα φιλούσαν. Έρευνες για το DNA των Νεάντερταλ αποκάλυψαν ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι και οι Νεάντερταλ μοιράζονταν ένα κοινό στοματικό μικρόβιο – έναν τύπο βακτηρίου που βρίσκεται στο σάλιο. Κατά την Δρ. Brindle, «Αυτό υποδηλώνει ότι οι δύο πληθυσμοί αντάλλασσαν σάλιο για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μετά τον χωρισμό τους».
Αν και η μελέτη αυτή προσδιόρισε πότε προσδιορίστηκε το φιλί, δεν αποκάλυψε τα κίνητρα πίσω από αυτή τη συμπεριφορά. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, όπως η πιθανότητα το φιλί να έχει εξελιχθεί από τη συμπεριφορά περιποίησης των προγόνων μας ή να λειτουργεί ως μέσο αξιολόγησης της υγείας και της συμβατότητας ενός συντρόφου.
Η Δρ. Brindle εξέφρασε την ελπίδα ότι η έρευνά της θα ανοίξει νέους δρόμους για την κατανόηση του φιλιού: «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το φιλί είναι μια συμπεριφορά που μοιραζόμαστε με τους μη ανθρώπινους συγγενείς μας». Συμπλήρωσε ότι «θα πρέπει να μελετάμε αυτή τη συμπεριφορά, και όχι απλώς να την απορρίπτουμε, λόγω των ρομαντικών της διαστάσεων στους ανθρώπους».
