Στις Βρυξέλλες εξελίσσεται ένας από τους πιο σιωπηρούς αλλά καθοριστικούς οικονομικούς «πολέμους» της μεταπολεμικής Ευρώπης. Πίσω από κλειστές πόρτες, η Γαλλία κρύβει ένα καλά φυλαγμένο μυστικό: τη δεύτερη μεγαλύτερη «δεξαμενή» παγωμένων ρωσικών κρατικών αποθεμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει τη δημιουργία ενός πρωτοφανούς «δανείου αποζημιώσεων» υπέρ της Ουκρανίας, το Παρίσι τηρεί σιγή ιχθύος, γεγονός που προκαλεί εκνευρισμό, υποψίες και πολιτικές εντάσεις στην περιοχή.
Η ευρωπαϊκή πίεση και το κρυφό χαρτί της Γαλλίας
Η συμμετοχή της Γαλλίας στις συζητήσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας είναι κρίσιμη, λόγω ενός πακέτου 18 δισ. ευρώ σε ρωσικά κρατικά αποθεματικά που είναι «παγωμένα» σε ιδιωτικές τράπεζες.
Παρά τις επιμέρους πιέσεις από άλλα κράτη-μέλη, το Παρίσι αρνείται να αποκαλύψει ποιες τράπεζες ελέγχουν αυτά τα αποθέματα ή πώς διαχειρίζονται τους τόκους, επικαλούμενο αυστηρή τραπεζική εμπιστευτικότητα.
Η στάση αυτή έχει προκαλέσει ανησυχία, ιδιαίτερα τώρα που η Κομισιόν προχωρά με το σχέδιο ενός «reparations loan» προς την Ουκρανία, εγγυημένο από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας σε ολόκληρη την ΕΕ — όχι μόνο από τα 185 δισ. ευρώ της Euroclear, του κεντρικού αποθετηρίου τίτλων με έδρα τις Βρυξέλλες.
Η βελγική αντίδραση και ο φόβος αντιποίνων από τη Μόσχα
Το Βέλγιο ανησυχεί για το γεγονός ότι η Euroclear έχει στοχοποιηθεί άδικα, καθώς είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής ρωσικών αποθεμάτων στην Ευρώπη και εκτίθεται στον κίνδυνο ρωσικών αντιποίνων. Για το λόγο αυτό, πιέζει ώστε το βάρος της αποζημίωσης να μοιραστεί, ζητώντας τη συμμετοχή των πόρων και από χώρες όπως η Γαλλία.
Η Γαλλία, αν και στηρίζει τη γενική ιδέα του δανείου, επιμένει ότι τα assets που είναι σε ιδιωτικές τράπεζες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν όπως εκείνα που βρίσκονται στη Euroclear, λόγω διαφορετικών συμβατικών υποχρεώσεων.
Ποιος κατέχει τα 18 δισ.; Η σκιά των μεγάλων τραπεζών
Παρ’ όλες τις πιέσεις από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, τα ονόματα των γαλλικών τραπεζών που κατέχουν τα ρωσικά αποθεματικά παραμένουν άγνωστα. Στις Βρυξέλλες, πηγές εκτιμούν ότι η BNP Paribas ελέγχει μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου, αν και η τράπεζα έχει διαψεύσει αυτή την πληροφορία. Αντίστοιχες διαψεύσεις ή σιωπή έχουν εκδηλωθεί επίσης από τις Crédit Agricole, Société Générale και BPCE.
Στο Βέλγιο, περίπου 7 δισ. ευρώ ρωσικών αποθεμάτων βρίσκονται σε ιδιωτικές τράπεζες, χωρίς όμως οι αρχές να αποκαλύπτουν περισσότερες λεπτομέρειες. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Κομισιόν, οι συγκεκριμένες πληροφορίες θεωρούνται «τόσο ευαίσθητες όσο τα ιατρικά αρχεία ενός ασθενούς».
Τι αλλάζει με τους τόκους: Η κρίσιμη διαφορά Euroclear – ιδιωτικών τραπεζών
Ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχεία αφορά τον τρόπο διαχείρισης των τόκων. Η Euroclear έχει αποκομίσει σημαντικά έσοδα από την παγίδευση ρωσικών ομολόγων που λήγουν, χωρίς να υποχρεούται —σύμφωνα με τη νομοθεσία— να αποδώσει τους τόκους στη Ρωσία. Αυτά τα «έκτακτα κέρδη» της Euroclear χρηματοδοτούν ήδη ένα τμήμα του πακέτου δανεισμού ύψους 50 δισ. δολαρίων προς την Ουκρανία.
Αντιθέτως, οι ιδιωτικές τράπεζες μπορεί να υποχρεούνται να αποδώσουν τόκους στη ρωσική πλευρά, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει νομικό ή οικονομικό κόστος για την ΕΕ. Η Κομισιόν δεσμεύεται να καλύψει οποιαδήποτε υποχρέωση προκύψει, ωστόσο οι ανησυχίες παραμένουν.
Μυστικότητα στο Παρίσι
Είναι εντυπωσιακό ότι, σε αντίθεση με την λεπτομερή δημοσιοποίηση των κατασχέσεων ολιγαρχών το 2022, τα γαλλικά θεσμικά όργανα σήμερα αρνούνται να σχολιάσουν οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τα παγωμένα κρατικά αποθεματικά. Το Ελιζέ, το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Γαλλίας τηρούν απόλυτη σιγή.
Το μόνο επίσημο στοιχείο που έχει δημοσιοποιηθεί από το 2022 είναι ότι μια «μεγάλη γαλλική τράπεζα» είχε ειδοποιήσει τις αρχές ότι η Μόσχα επεδίωκε να μεταφέρει κεφάλαια εκτός Γαλλίας λίγο πριν παγώσουν.
Το επόμενο ευρωπαϊκό τεστ
Σε δύο εβδομάδες, το ζήτημα θα βρεθεί στο επίκεντρο της συνόδου κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών.
Το διακύβευμα είναι διπλό: από τη μία η χρηματοδότηση της ουκρανικής αντοχής και από την άλλη η διατήρηση της ευρωπαϊκής ενότητας σε μια υπόθεση που συνδυάζει μυστικότητα, γεωπολιτική και τραπεζικούς κινδύνους.
Αδιαμφισβήτητο είναι ότι τα «άγνωστα» 18 δισ. της Γαλλίας θα παραμείνουν στην κορυφή της ατζέντας — και στο κέντρο των ευρωπαϊκών τριβών.
