Η Επανάσταση Ξεκινά: Ο Ταχύτερος Φωτονικός Επεξεργαστής Τεχνητής Νοημοσύνης του Κόσμου Έρχεται από το ΑΠΘ!

Μία σημαντική πρόοδος για τη βιομηχανία της Πληροφορικής καταγράφεται από το Τμήμα Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Οι ερευνητές του σχεδίασαν έναν φωτονικό επεξεργαστή τεχνητής νοημοσύνης, ο οποίος θεωρείται ο πιο ισχυρός παγκοσμίως. Αυτό το νέο chip εκτελεί συστήματα βαθιάς μάθησης με απόδοση 24 φορές μεγαλύτερη από ό,τι κάθε άλλος προγραμματιζόμενος φωτονικός επεξεργαστής και σχεδόν 10 φορές πιο ισχυρό από τον τελευταίο πυρήνα Τεχνητής Νοημοσύνης (tensor core) B200 της NVIDIA.

Η καινοτομία του ΑΠΘ ικανοποιεί δύο βασικούς στόχους που έχει θέσει η βιομηχανία Πληροφορικής: την εξαιρετικά υψηλή επεξεργαστική ταχύτητα και τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας. Αυτά τα ζητούμενα είναι κρίσιμης σημασίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία απαιτεί επεξεργασία μεγάλων όγκων δεδομένων.

Η έρευνα αυτή, που έχει αποκτήσει διεθνή σημασία, προσφέρει μια λύση στο πρόβλημα της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις ΗΠΑ και την Κίνα για την προμήθεια προϊόντων ημιαγωγών. Αυτή η σημασία αποδεικνύεται μέσω της χρηματοδότησης που έλαβαν από την Celestial AI, μια αμερικανική εταιρεία που εδρεύει στην Καλιφόρνια και πρόσφατα εξαγοράστηκε από τη Marvell.

Chip που λειτουργεί με φως

Το ΑΠΘ, μετά την προηγούμενη ανακοίνωση για τον ταχύτερο επεξεργαστή Τεχνητής Νοημοσύνης, τώρα επαναστατεί με την ανάπτυξη του πιο ισχυρού φωτονικού επεξεργαστή, που λειτουργεί με φως. Αυτός ο επεξεργαστής διαθέτει απαράμιλλη υπολογιστική ισχύ, κατατάσσοντας το ΑΠΘ στον παγκόσμιο χάρτη της έρευνας.

Η αρχιτεκτονική του φωτονικού επεξεργαστή βασίζεται σε φωτονικούς νευρώνες και είναι ικανή να εκτελεί αλγεβρικές πράξεις με ταχύτητες που δεν έχουν ξανασυμβεί. Αντί του ηλεκτρικού ρεύματος, χρησιμοποιεί φως και επιτυγχάνει συνολική υπολογιστική ισχύ ίση με 262 TOPS (262 × 10¹² πράξεις ανά δευτερόλεπτο), αριθμός ρεκόρ στην κατηγορία του.

Η διεπιστημονική συνεργασία δίνει αποτελέσματα

Αυτή η πρωτοποριακή έρευνα είναι αποτέλεσμα της διεπιστημονικής συνεργασίας των ομάδων του τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ. Συγκεκριμένα, συμμετείχαν η ομάδα Ασύρματων και Φωτονικών Συστημάτων και Δικτύων (WinPhoS) υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Νίκου Πλέρου και η ομάδα Υπολογιστικής Νοημοσύνης και Βαθιάς Μάθησης (CIDL), με ηγέτη τον καθηγητή Αναστάσιο Τέφα και συνεργάτη τον επίκουρο καθηγητή Νικόλαο Πασσαλή.

Διεθνείς διακρίσεις στην επιστημονική κοινότητα

Ο κύριος ερευνητής, κ. Χρήστος Παππάς, τιμήθηκε πρόσφατα από την Διεθνή IEEE Photonics Society, αναγνωρίζοντας τον ως έναν από τους 10 κορυφαίους υποψήφιους διδάκτορες για το 2025, ενώ ο Δρ. Απόστολος Τσακυρίδης προσκλήθηκε να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της έρευνας στο παγκόσμιο συνέδριο Οπτικών Επικοινωνιών το Μάρτιο του 2026 στο Λος Άντζελες.

Η συνεργασία των δύο ερευνητικών ομάδων του ΑΠΘ, που διαρκεί σχεδόν επτά χρόνια, έχει εξασφαλίσει σημαντική χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά και εθνικά ερευνητικά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της Celestial AI.

«Η σχεδίαση του φωτονικού επεξεργαστή και οι πειραματικοί έλεγχοι έγιναν από τους ερευνητές μας», σημείωσε ο καθηγητής Τέφας στο powergame.gr. «Η παραγωγή του μπορεί να γίνει από εταιρείες με κατάλληλες υποδομές σε ΗΠΑ, Κίνα ή Ελβετία». Η μείωση του ενεργειακού κόστους των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης είναι από τις πιο σημαντικές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εταιρείες.

Ο κ. Τέφας τόνισε ότι ο σχεδιασμός των επεξεργαστών εστιάζει κύρια σε εφαρμογές κοινωνικής χρησιμότητας. Η συνεργασία με την Celestial AI ξεκίνησε το 2019, με τα πνευματικά δικαιώματα να ανήκουν πλέον στην εταιρεία, η οποία μπορεί να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα της έρευνας.

Παράλληλα, οι ερευνητές συνεχίζουν την έρευνά τους στα πλαίσια ευρωπαϊκών προγραμμάτων, με στόχο την παραγωγή του νέου μικροτσιπ. Δύο από τα βασικά έργα στην τρέχουσα φάση είναι το STARLight και το HAETAE, που αφορούν στην ανάπτυξη φωτονοϊκών κυκλωμάτων για ποικιλία εφαρμογών.