Γράφει ο Δρ Ηλίας Τσούγκος, Καρδιολόγος, MD, PhD, Διευθυντής ΣΤ’ Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας EUC, Ιατρός Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής.
Τα τελευταία χρόνια, η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια επιδημία που έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία: την παχυσαρκία. Η αύξηση της συχνότητάς της σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ανησυχητική και συνδέεται άμεσα με τη καρδιοαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Αυτή η πολύπλοκη σχέση επηρεάζεται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες.
Η παχυσαρκία ορίζεται ως η υπερβολική ή ανώμαλη συσσώρευση λίπους στο σώμα, το οποίο μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία, ξεπερνώντας την απλή αύξηση του βάρους. Πρόκειται για μια χρόνια διαταραχή του μεταβολισμού, κυρίως λόγω γονιδίων, αλλά και περιβαλλοντικών παραγόντων όπως οι διατροφικές συνήθειες και η φυσική δραστηριότητα. Ιδιαίτερα επικίνδυνη θεωρείται η παχυσαρκία σε περιπτώσεις όπου η περίμετρος της μέσης ανδρών υπερβαίνει τα 102 cm και γυναικών τα 88 cm.
Οι παχύσαρκοι άνθρωποι διακρίνονται σε δυο βασικές κατηγορίες: τους μεταβολικά υγιείς και τους μεταβολικά μη υγιείς. Οι μεταβολικά υγιείς, αν και έχουν αυξημένο σωματικό βάρος, δεν παρουσιάζουν συνοδά νοσήματα, ενώ οι μεταβολικά μη υγιείς έχουν έως και τετραπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών παθήσεων.
Αλλά είναι οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι ασφαλείς; Όχι.
Πώς επηρεάζει η παχυσαρκία την καρδιά;
Η παχυσαρκία επηρεάζει την καρδιά μέσω δύο βασικών μηχανισμών:
Ο πρώτος αφορά τις αλλαγές στην καρδιακή δομή και λειτουργία, όπως:
– Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας,
– Δυσλειτουργία στη συνολική και διαστολική καρδιακή λειτουργία,
– Αύξηση του καρδιακού φορτίου από την μεγάλη λιπώδη μάζα, που αυξάνει την κατανάλωση οξυγόνου.
Οι παραπάνω αλλαγές επιβαρύνουν την καρδιά και στους μεταβολικά υγιείς και στους μη υγιείς παχύσαρκους.
Ο δεύτερος μηχανισμός σχετίζεται με τον μεγάλο όγκο του λιπώδους ιστού, ο οποίος δρα ως ενδοκρινικό όργανο και εκκρίνει προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, επηρεάζοντας αρνητικά τον μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων. Αυτό προκαλεί:
– Ινσουλινοαντίσταση,
– Δυσλιπιδαιμία,
– Φλεγμονές, όλοι σημαντικοί παράγοντες για την εμφάνιση αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Οι κλινικές συνέπειες αυτού του μηχανισμού περιλαμβάνουν:
– Υπέρταση,
– Στεφανιαία νόσο,
– Καρδιακή ανεπάρκεια,
– Εγκεφαλικά επεισόδια.
Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περιλαμβάνει διαιτητικές παρεμβάσεις, φυσική άσκηση, φαρμακευτική αγωγή (όπως οι αγωνιστές GLP-1, π.χ. σεμαγλουτίδη) και, αν χρειαστεί, χειρουργική επέμβαση. Αυτές οι παρεμβάσεις έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τον καρδιοαγγειακό κίνδυνο και βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία.
Η απώλεια βάρους πρέπει να είναι σταδιακή, αποφεύγοντας ραγδαίες αυξομειώσεις που μπορεί να είναι ακόμη πιο επικίνδυνες. Ο ιδανικός ρυθμός απώλειας βάρους είναι μισό έως ένα κιλό την εβδομάδα. Προσοχή απαιτείται σε δίαιτες που υπόσχονται άμεσες λύσεις.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αντέξουν δίαιτες χαμηλής ποιότητας για 2-3 εβδομάδες, αλλά προκειμένου να ρυθμίσουν το βάρος τους θα πρέπει να επισκεφτούν τον γιατρό τους, ώστε να εκτιμηθούν κατάλληλα οι υγειονομικές τους παράμετροι. Συχνά η παχυσαρκία συνυπάρχει με αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και πολύ περισσότερα, όπως ενδοκρινολογικά προβλήματα.
Η ιατρική εκτίμηση θα καθορίσει και τη θεραπεία που θα ακολουθηθεί, η οποία μπορεί να είναι διαφοροποιημένη με βάση τα άτομα που ενδεχομένως συνυπάρχουν.
Συμπέρασμα
Η παχυσαρκία αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους κύριους «εχθρούς» της καρδιάς, καθώς ενισχύει τον καρδιοαγγειακό κίνδυνο μέσω πολλών μηχανισμών. Η πρόληψη και η κατάλληλη διαχείρισή της είναι κλειδιά για τη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας από καρδιοαγγειακά νοσήματα.
