Σύμφωνα με νέα μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), η Ελλάδα καταγράφει τη δεύτερη ταχύτερη αύξηση της χρήσης καρτών πληρωμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την περίοδο 2015-2024. Αυτή η εξέλιξη αναδεικνύει σημαντικές αλλαγές στην οικονομική συμπεριφορά των Ελλήνων καταναλωτών, καθώς η χώρα μας περνά σε νέα εποχή ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Η μελέτη εστιάζει στη μείωση της χρήσης μετρητών, την ποικιλία στη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών ανά κατηγορίες συναλλαγών και την επίδραση των καρτών στην ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Ταχύτατη εξάπλωση της χρήσης καρτών
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, η χρήση καρτών στην Ελλάδα αυξάνεται σταδιακά από το 2014, σε απάντηση στους κεφαλαιακούς περιορισμούς, στα μέτρα προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών, την πανδημία, αλλά και στα διοικητικά μέτρα, όπως η σύνδεση των τερματικών POS με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) το 2024.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στη δεύτερη θέση στην ΕΕ-27 όσον αφορά την ταχύτητα εξάπλωσης των καρτών πληρωμών, με τη σωρευτική αύξηση στη χρήση τους να φτάνει τις 25 φορές για τον αριθμό των συναλλαγών και 10 φορές για την αξία τους μεταξύ 2014 και 2024.
Ενισχύονται οι διαδικτυακές πληρωμές
Οι διαδικτυακές πληρωμές έχουν ενισχυθεί κατακόρυφα, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά και μετά. Ενδεικτικά, το μερίδιο των διαδικτυακών συναλλαγών σε σχέση με τις φυσικές πληρωμές ανήλθε από κάτω από 1:5 σε περίπου 1:3 κατά την πανδημία και 1:2 μετά απ’ αυτήν.
Οι καταναλωτές φαίνεται να προτιμούν τις ηλεκτρονικές πληρωμές για υψηλότερες αξίες, με τη συνολική αξία των εγχώριων πληρωμών μέσω ελληνικών καρτών να ξεπερνά το 2022 αυτήν των αναλήψεων μετρητών για πρώτη φορά.
Υπηρεσίες προτεραιότητα στις διαδικτυακές συναλλαγές
Αν και η χρήση ψηφιακών πληρωμών σε φυσικά καταστήματα είναι πιο έντονη για την αγορά αγαθών, πρόσφατες τάσεις δείχνουν ότι οι υπηρεσίες κερδίζουν έδαφος. Πάνω από 40% των ψηφιακών πληρωμών πλέον αφορούν υπηρεσίες, σε σύγκριση με λιγότερο από 20% το 2015.
Η κυριαρχία των υπηρεσιών στις διαδικτυακές συναλλαγές είναι πλέον σαφής, με το συνολικό μερίδιο υπηρεσιών στις καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών να φτάνει το 45%.
Σημαντική επίδραση στα φορολογικά έσοδα
Διεθνείς συγκρίσεις δείχνουν ότι η μεγαλύτερη χρήση καρτών πληρωμής συνδέεται με σημαντικά χαμηλότερα «κενά» στα έσοδα από ΦΠΑ. Στην Ελλάδα, η αύξηση των ψηφιακών πληρωμών συνεχίζει να έχει θετικό αντίκτυπο στα φορολογικά έσοδα, με την εκτίμηση ότι η απτή συμβολή του 2024 ξεπερνά τα 400 εκατ. ευρώ.
Περίπου το 40% της αξίας των πληρωμών με κάρτα διενεργούνται σε σούπερ μάρκετ, βενζινάδικα και λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.
Διαφορετικοί τομείς, διαφορετικοί ρυθμοί ανάπτυξης
Η χρήση καρτών αυξάνει με ποικιλία ρυθμών ανά τομέα, κυρίως μετά την πανδημία. Υπηρεσίες όπως εστιατόρια και μπαρ δείχνουν σημαντική αύξηση στο μερίδιο των δαπανών με κάρτα.
Ωστόσο, περίπου το 40% των πληρωμών με κάρτα συνεχίζει να προέρχεται από σούπερ μάρκετ και λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.
Επέκταση στη χρήση καρτών με στόχο τη φορολογική συμμόρφωση
Όπως αποκαλύπτει η μελέτη, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις στη φορολογική συμμόρφωση. Μάλιστα, το 2023 διατηρεί το 14ο μεγαλύτερο «κενό» στα έσοδα από ΦΠΑ στην ΕΕ, ενώ η αύξηση χρήσης ψηφιακών πληρωμών παραμένει κρίσιμη για τη μείωση του φαινομένου αυτού.
Στρατηγικές για περαιτέρω βελτίωση
Η μελέτη προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της συμμόρφωσης, όπως η υιοθέτηση μηχανισμών επιστροφής χρημάτων στους καταναλωτές, η ανάπτυξη κινήτρων και αντι-κινήτρων για ηλεκτρονικές πληρωμές από επαγγελματίες, και η στοχευμένη λοταρία για συναλλαγές με υψηλό ρίσκο φοροδιαφυγής.
