Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για την περίοδο 2026-2027, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ, η διεύρυνση της Ένωσης και η γεωοικονομική κατάσταση, είναι τα τέσσερα κρίσιμα ζητήματα που θα απασχολήσουν τη σημερινή σύνοδο κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία διεξάγεται στις Βρυξέλλες.
Με τη συμμετοχή του Ουκρανού Προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσι, η χρηματοδότηση της Ουκρανίας για την επόμενη διετία παραμένει κεντρικό θέμα της Συνόδου. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να επαναβεβαιώσουν τη δέσμευσή τους από το προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για υποστήριξη των οικονομικών, στρατιωτικών και ανθρωπιστικών αναγκών του Κιέβου.
Οι δύο επιλογές της Κομισιόν για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας κατά την περίοδο 2026-2027 αναμένεται να φτάσουν τα 135,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει δύο στρατηγικές προσεγγίσεις, που καλύπτουν περίπου τα 90 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή τα δύο τρίτα της απαιτούμενης χρηματοδότησης. Η πρώτη πρόταση περιλαμβάνει κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό —μια λύση που απαιτεί ομοφωνία και αντιμετωπίζει ισχυρές αντιστάσεις από κράτη-μέλη όπως η Γερμανία και η Ουγγαρία.
Η δεύτερη πρόταση, που κερδίζει υποστήριξη ανάμεσα στα κράτη-μέλη, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», που θα αξιοποιεί τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην ΕΕ. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Σύμφωνα με αυτήν, η Ουκρανία θα αποπληρώνει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλλει αποζημιώσεις, διαφορετικά, οι κυρώσεις θα διατηρηθούν και τα ρωσικά κεφάλαια θα παραμείνουν παγωμένα. Όπως σημειώνει το ΑΠΕ, οι χώρες μέλη έχουν αποφασίσει πρόσφατα να παρατείνουν επ’ αόριστον το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς ανάγκη εξαμηνιαίας ανανέωσης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, περίπου 210 δισεκατομμύρια ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας είναι δεσμευμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ, εκ των οποίων κοντά στα 185 δισεκατομμύρια ευρώ διαχειρίζεται η Euroclear στο Βέλγιο. Εν τω μεταξύ, η βελγική κυβέρνηση εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους, απαιτώντας ισχυρές εγγυήσεις από τους Ευρωπαίους εταίρους.
Εθνικές δαπάνες και διασφαλίσεις
Παράλληλα, κράτη μέλη όπως η Ελλάδα και η Ιταλία αναζητούν εγγυήσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση των εγγυήσεων δεν θα επιβαρύνει τους εθνικούς δαπανητικούς στόχους στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.
Μια κοινή δήλωση υπεγράφη πρόσφατα από το Βέλγιο, την Ιταλία, τη Βουλγαρία και τη Μάλτα, η οποία ζητά τη συνέχιση της αναζήτησης «εναλλακτικών επιλογών» με χαμηλότερους οικονομικούς και νομικούς κινδύνους.
Οι διαβουλεύσεις παραμένουν ενεργές μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς οι περισσότερες χώρες εμφανίζονται θετικές προς το δάνειο επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και ορισμένων μηχανισμών αλληλεγγύης.
«Είναι αναγκαίο να επέλθει συμφωνία, διαφορετικά το μήνυμα προς την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», υπογραμμίζουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Σύνοδος Κορυφής ΕΕ: «Οι αποφάσεις είναι επιτακτικές»
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, υπαινίχθηκε τη δυνατότητα παράτασης της Συνόδου μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος, Κάγια Κάλας, διαβεβαίωσε ότι οι ηγέτες δεν θα αποχωρήσουν χωρίς να έχουν λάβει απόφαση.
Από την πλευρά του, ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, προειδοποίησε ότι μια αποτυχία στην εύρεση συμφωνίας για την Ουκρανία θα έχει σοβαρές απορροές στην Ευρώπη για πολλά χρόνια.
Σύμφωνα με τον Μερτς, το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν αφορά μόνο τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, αλλά και την ικανότητα της ΕΕ να πείσει ότι παραμένει ενωμένη «σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας».
Άλλα θέματα της Συνόδου Κορυφής
Σχετικά με άλλα θέματα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες θα εξετάσουν τη στρατηγική κατεύθυνση του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της Ένωσης για την περίοδο 2028-2034. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε την πρόταση της τον Ιούλιο του 2025, με την δανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ να έχει προχωρήσει αποφασιστικά στο προπαρασκευαστικό έργο. Ο στόχος είναι να υπάρξει συμφωνία έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα να αρχίσουν να ισχύουν από την αρχή του 2028.
Σε ό,τι αφορά τη διεύρυνση της ΕΕ, την οποία ο Κόστα χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα», οι ηγέτες θα αξιολογήσουν την πρόοδο υποψήφιων χωρών. Κάποιες από αυτές ενδέχεται σύντομα να πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης. Η διαδικασία παραμένει αξιοκρατική και συνδέεται με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, και οι συζητήσεις θα εστιάσουν στα επόμενα βήματα με βάση την επιτευχθείσα πρόοδο.
Κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας, οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν τη γεωοικονομική κατάσταση και τις επιπτώσεις της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κρίσιμο είναι να αξιολογηθούν οι πιέσεις και οι ευκαιρίες που προκύπτουν σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου γεωοικονομικού ανταγωνισμού. Οι συνεδρίες θα εστιάσουν στους τρεις κύριους πυλώνες: την αντιμετώπιση εξωτερικών πιέσεων, την επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.
Στην ημερήσια διάταξη περιλαμβάνονται επίσης θέματα που σχετίζονται με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, καθώς και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης, τα οποία αναμένονται να συζητηθούν συνοπτικά.
