Πριν από την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης που έπληξε τον κόσμο από το 2007 μέχρι το 2009, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) είχε προειδοποιήσει τις Κεντρικές Τράπεζες για τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από τις χαλαρές νομισματικές πολιτικές και την υπερβολική μόχλευση. Στους «Financial Times», ο σοβαρός αναλυτής, Μάρτιν Γουλφ, επισημαίνει ότι οι προειδοποιήσεις αυτές αγνοήθηκαν, οδηγώντας σε μια καταστροφική κρίση που άφησε πίσω της υψηλό δημόσιο χρέος και λαϊκιστικές πολιτικές. Η BIS επανέρχεται με νέες προειδοποιήσεις.
Πιο συγκεκριμένα, η BIS εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τους δημοσιονομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους που απειλούν την τρέχουσα οικονομική σταθερότητα. Μάλιστα, την περασμένη εβδομάδα, ο γενικός διευθυντής της τράπεζας, Πάμπλο Ερνάντες ντε Κος, πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ισπανίας, παρουσίασε τις «δημοσιονομικές απειλές σε ένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον».
Ανησυχίες σχετικά με το δημόσιο χρέος
Σύμφωνα με τον Ερνάντες ντε Κος, οι λόγοι του δημόσιου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. «Ελλείψει οικονομικής ανάπτυξης που θα προκληθεί από την τεχνητή νοημοσύνη, υπάρχουν σοβαρές προειδοποιήσεις ότι οι κίνδυνοι θα συνεχίσουν να αυξάνονται», αναφέρει ο Γουλφ, μεταφέροντας τα λόγια του ισπανού τραπεζίτη.
Επιπλέον, η προοπτική αύξησης του δημοσίου χρέους ενδέχεται να προκαλέσει οικονομικά σοκ, περιλαμβάνοντας και μια νέα χρηματοπιστωτική κρίση. Οι παράγοντες που ενδέχεται να αναδείξουν τέτοιες κρίσεις περιλαμβάνουν την αύξηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, τη δημογραφική κρίση, και την επιφυλακτικότητα των κυβερνήσεων ως προς την περικοπή δαπανών.
Χρηματοδότηση και μόχλευση
Ο Γουλφ υπογραμμίζει ότι η επιβάρυνση του δημοσίου χρέους εγείρει καίριες ανησυχίες για το πώς αυτό χρηματοδοτείται. Ο Ερνάντες ντε Κος εξηγεί ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή όπου οι μη τραπεζικοί χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές παίζουν όλο και πιο κρίσιμο ρόλο. Από το 2008 έως το 2023, η συμμετοχή των μη τραπεζικών φορέων σε χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία αυξήθηκε κατά 74 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η συμμετοχή των τραπεζών μόλις κατά 17 ποσοστιαίες μονάδες.
Η επέκταση των hedge funds
Τα hedge funds και άλλα εναλλακτικά κεφάλαια υψηλού ρίσκου έχουν αυξήσει την αξία των συμμετοχών τους από το 13% στο 18% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Παράλληλα, αυξάνεται η εξάρτησή τους από τις συμφωνίες swaps, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την αντιστάθμιση των εμπλεκόμενων συναλλαγματικών κινδύνων.
Σταθερότητα αγορών και ηθικό
Η σημαντική μετατόπιση που παρατηρείται ενδέχεται να επηρεάσει τη σταθερότητα των αγορών κρατικών ομολόγων. Παρά τη θεωρητική ασφάλεια αυτών των περιουσιακών στοιχείων, οι αυξανόμενες ανάγκες χρέους δημιουργούν σκιές στην ασφάλεια των επενδύσεων. «Η αντίληψη του κινδύνου μπορεί να αλλάξει ξαφνικά από εφησυχασμό σε πανικό», σημειώνει ο Γουλφ.
Ανησυχίες για τα hedge funds
Ένας από τους κύριους κινδύνους αφορά την ικανότητα των μη τραπεζικών διαμεσολαβητών να αναλάβουν κινδύνους, κυρίως με περιορισμένα ισολογίσια. Η τάση μαζικών πωλήσεων κρατικών ομολόγων από hedge funds σε περιόδους ανάγκης ενδέχεται να προκαλέσει κραδασμούς στην αγορά. Αξιοσημείωτο είναι ότι σχεδόν το 70% των διμερών repos που συνάπτονται προσφέρονται με μηδενικά κουρέματα, γεγονός που καθιστά την αγορά πιο ευάλωτη.
Η ανάγκη για ρύθμιση και διαφάνεια
Η αύξηση της μόχλευσης και η ευαλωτότητα των μη τραπεζικών φορέων θέτουν επιτακτικά την ανάγκη για μεγαλύτερο έλεγχο. Ο Ερνάντες ντε Κος προειδοποιεί ότι η απουσία ρύθμισης για αυτούς τους παίκτες μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες. Η λύση περνά μέσα από την επιβολή συγκεκριμένων κανόνων και ρυθμίσεων ώστε όλοι οι διαχειριστές κινδύνου να κινούνται με βάση τις ίδιες αρχές.
Συμπερασματικά, η ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια και καλύτερη ρύθμιση είναι επιτακτική. «Ένας νέος γύρος κρίσεων θα ισοδυναμούσε με εφιάλτη», καταλήγει ο Ερνάντες ντε Κος, και το ίδιο επιβεβαιώνει και ο Γουλφ. Η υιοθέτηση περισσότερων διαφανών διαδικασιών και η ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή μελλοντικών καταστροφών.
