Σε μια κίνηση που επαναστατεί τον χάρτη της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας, η Κομισιόν ανακοίνωσε σήμερα σημαντικές αλλαγές σχετικά με το μέλλον της αυτοκίνησης. Το φιλόδοξο σχέδιο για μηδενικές εκπομπές ρύπων και την αποκλειστική πώληση ηλεκτρικών οχημάτων από το 2035, το οποίο αποτέλεσε σημαία της Πράσινης Συμφωνίας, υποβάλλεται σε αναθεώρηση. Η νέα πρόταση αντικαθιστά τον στόχο της πλήρους εξάλειψης εκπομπών CO2 με μια πιο ελαστική μείωση 90%, δίνοντας ουσιαστικά μια δεύτερη ευκαιρία στους κινητήρες εσωτερικής καύσης, αλλά υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Η εξέλιξη αυτή προέρχεται ως απάντηση στις πιέσεις που ασκήθηκαν από ισχυρά κράτη-μέλη, όπως η Γερμανία και η Ιταλία, καθώς και οι ίδιες οι αυτοκινητοβιομηχανίες που βλέπουν την ανταγωνιστικότητά τους να απειλείται από την κινεζική αύξηση και τη μείωση της ζήτησης για ηλεκτρικά οχήματα.
Το νέο πλαίσιο: Τι αλλάζει από το 2035
Σύμφωνα με το αναθεωρημένο σχέδιο που παρουσίασε η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο στόχος για το 2035 δεν είναι πια η πλήρης εξάλειψη ρύπων, αλλά η μείωση αυτών κατά 90%. Αυτό το κρίσιμο 10% ανοίγει τη δυνατότητα που ζητούσε η αγορά για τη διατήρηση των θερμικών κινητήρων.
Η «γέφυρα» για την επιβίωσή τους θα είναι τα εναλλακτικά καύσιμα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει πλέον την σημασία που μπορούν να έχουν τα βιοκαύσιμα (biofuels) και τα συνθετικά καύσιμα (e-fuels) για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι μετά το 2035, αυτοκίνητα με κινητήρες βενζίνης ή diesel θα μπορούν να ταξινομούνται και να πωλούνται κανονικά, υπό την προϋπόθεση οι κατασκευαστές να αντισταθμίζουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Επιπλέον, η νέα στρατηγική διασφαλίζει το μέλλον των Plug-in Hybrid (PHEV) και Mild Hybrid οχημάτων, τα οποία μέχρι πρόσφατα φαίνονταν να έχουν ημερομηνία λήξης. Η τεχνολογική ουδετερότητα, που αποτελεί πάγιο αίτημα της βιομηχανίας, φαίνεται ότι αρχίζει να εφαρμόζεται, επιτρέποντας στην αγορά να επιλέξει ποια τεχνολογία ταιριάζει στις ανάγκες του καταναλωτή.
Το σύστημα των «πράσινων πιστώσεων»
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της νέας πρότασης είναι ο τρόπος με τον οποίο οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα καλύψουν το υπολειπόμενο 10% των ρύπων. Η Επιτροπή εισάγει ένα σύστημα πιστώσεων (credits), που επιτρέπει στους κατασκευαστές να «ισοφαρίζουν» τις εκπομπές θερμικών κινητήρων μέσω άλλων οικολογικών δράσεων στην παραγωγική αλυσίδα.
Για παράδειγμα, η χρήση «πράσινου» χάλυβα (green steel) που παράγεται εντός της Ε.Ε., καθώς και η αποδεδειγμένη χρήση βιώσιμων καυσίμων, θα προσμετρώνται θετικά στον τελικό ισολογισμό ρύπων της κάθε εταιρείας. Με αυτόν τον τρόπο, η Ε.Ε. επιδιώκει να ενισχύσει την εγχώρια βαριά βιομηχανία, δημιουργώντας κίνητρα για παραγωγή εξαρτημάτων εντός των ευρωπαϊκών συνόρων.
Ανάσες και για τα επαγγελματικά οχήματα
Η αναθεώρηση αυτή δεν αφορά μόνο τα επιβατικά Ι.Χ. Σημαντικές ελαφρύνσεις προβλέπονται και για τα ελαφρά επαγγελματικά οχήματα (vans), όπου η πλήρης ηλεκτροκίνηση συναντά σημαντικές πρακτικές δυσκολίες. Ο ενδιάμεσος στόχος μείωσης των εκπομπών για το 2030 προσαρμόζεται από το 50% στο 40%, παρέχοντας περισσότερο χρόνο στις εταιρείες logistics και στους επαγγελματίες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η γεωπολιτική και οικονομική διάσταση
Η απόφαση αυτή δεν ελήφθη εν κενώ. Οι Βρυξέλλες αναγκάστηκαν να κοιτάξουν κατάματα την πραγματικότητα: η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση προχωρά με ταχύτερους ρυθμούς από τους προβλεπόμενους, οι υποδομές φόρτισης παραμένουν περιορισμένες σε πολλές χώρες, και το κόστος των ηλεκτρικών αυτοκινήτων εξακολουθεί να είναι απαγορευτικό για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.
Παράλληλα, ο κίνδυνος αποβιομηχάνισης της Ευρώπης είναι ήδη ορατός. Οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες δέχονται πλήγμα από τα φθηνά κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα και οι θέσεις εργασίας σε εργοστάσια κινητήρων και εξαρτημάτων κρέμονται από μια κλωστή. Αναλυτές βλέπουν τη στροφή της Κομισιόν ως μια προσπάθεια να θωρακιστεί η ευρωπαϊκή παραγωγή και να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή.
Οι αντιδράσεις από τον χώρο της αυτοκίνησης είναι θετικές. Στελέχη μεγάλης κλίμακας αποκαλούν την νέα πρόταση «θρίαμβο της λογικής», υπογραμμίζοντας ότι η ποικιλία στις επιλογές κίνησης είναι ο μόνος βιώσιμος δρόμος για την απανθρακοποίηση. Αντίθετα, περιβαλλοντικές οργανώσεις εκφράζουν τον προβληματισμό τους, κάνοντας λόγο για «νερό στο κρασί» της κλιματικής πολιτικής.
Σίγουρα, η 16η Δεκεμβρίου 2025 θα παραμείνει στη μνήμη ως ημέρα που η Ευρώπη αποφάσισε να μην εστιάσει αποκλειστικά στην ηλεκτροκίνηση. Ο κινητήρας εσωτερικής καύσης, που κινεί την ήπειρο για περισσότερο από έναν αιώνα, κέρδισε μια σημαντική παράταση ζωής, αρκεί να «καίει» καθαρά. Είναι αναγκαίο να παρακολουθήσουμε την ανταπόκριση της αγοράς και αν τα e-fuels θα παραχθούν σε επαρκείς ποσότητες και τιμές, ώστε να καταστούν προσιτά στον μέσο οδηγό.
