Νέα έρευνα του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης αποκαλύπτει ότι σχεδόν 6 στους 10 διαλογιζόμενους βιώνουν ανεπιθύμητες ενέργειες
Ο διαλογισμός έχει κατακλύσει τον σύγχρονο κόσμο ως η απόλυτη λύση για σχεδόν κάθε πρόβλημα της καθημερινότητάς μας. Από το άγχος της δουλειάς μέχρι την αϋπνία, από τη βελτίωση της παραγωγικότητας μέχρι την ενίσχυση της συγκέντρωσης, η πρακτική του mindfulness προβάλλεται ως ένα σύγχρονο θαύμα για την ψυχική μας ευεξία. Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως στρέφονται στον διαλογισμό, ενώ εφαρμογές όπως Headspace και Calm έχουν δημιουργήσει μια ολόκληρη βιομηχανία αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ωστόσο, μια πρωτοποριακή επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Clinical Psychological Science έρχεται να ανατρέψει την ρόδινη εικόνα που έχουμε για τον διαλογισμό. Τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά: σχεδόν το 60% των ατόμων που διαλογίζονται αντιμετωπίζουν τουλάχιστον μία παρενέργεια, ενώ περίπου το 9% βιώνει επιπτώσεις τόσο σοβαρές που επηρεάζουν τη λειτουργικότητά τους στην καθημερινή ζωή.
Αυτή η έρευνα δεν στοχεύει να τρομοκρατήσει όσους ασκούνται στον διαλογισμό ή να αποθαρρύνει όσους σκέφτονται να ξεκινήσουν, αλλά να φέρει στο φως μια σημαντική πτυχή που συχνά αγνοείται: ο διαλογισμός, όπως κάθε θεραπευτική παρέμβαση, έχει τις δικές του προϋποθέσεις, κινδύνους και δεν είναι κατάλληλος για όλους.
Το Πρόβλημα που Κανείς δεν Ήθελε να Μελετήσει
«Αυτός είναι ο τύπος έρευνας που πραγματοποιείται στην αρχή της ανάπτυξης οποιουδήποτε νέου προγράμματος θεραπευτικής παρέμβασης», εξηγεί ο Nicholas Van Dam, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και επικεφαλής ερευνητής της μελέτης. «Και για διάφορους σύνθετους λόγους, με τα προγράμματα που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα συγκεκριμένα, αυτό απλά δεν συνέβη ποτέ».
Αυτή η παραδοχή αποκαλύπτει ένα θεμελιώδες πρόβλημα: ο διαλογισμός υιοθετήθηκε μαζικά και εμπορευματοποιήθηκε πριν καν εξεταστούν επαρκώς οι πιθανές παρενέργειες του. Όταν αναπτύσσεται ένα νέο φάρμακο ή μια ιατρική θεραπεία, υπάρχουν αυστηρά πρωτόκολλα για να καθοριστούν η ασφάλεια, η δοσολογία και οι πιθανές αντενδείξεις. Στον χώρο του διαλογισμού, όμως, αυτή η διαδικασία παρακάμφθηκε σε μεγάλο βαθμό.
Με την πάροδο των ετών, οι επιστήμονες άρχισαν να ανακαλύπτουν ότι ενώ ο διαλογισμός μπορεί να είναι ευεργετικός για πολλούς, δεν είναι χωρίς κινδύνους. Ορισμένα άτομα βιώνουν κρίσεις πανικού, την επανεμφάνιση τραυματικών αναμνήσεων (συνδεδεμένων με μετατραυματικό στρες), ή σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, αισθήματα αποπροσωποποίησης και διάσπασης της προσωπικότητας.
Όμως, όπως σημειώνει ο Van Dam, τα επιστημονικά ευρήματα σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισης αυτών των παρενεργειών είναι εξαιρετικά ασυνεπή. Ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι μόνο περίπου το 1% των διαλογιζόμενων βιώνει παρενέργειες (Wong et al., 2018), ενώ άλλες υποδηλώνουν ότι το ποσοστό μπορεί να φτάνει μέχρι και τα δύο τρίτα (Britton et al., 2021).
Αυτή η τεράστια απόκλιση στα αποτελέσματα κατέστησε επιτακτική την ανάγκη για μια πιο συστηματική και αντιπροσωπευτική έρευνα.
Μια Έρευνα με Πρωτοφανή Μεθοδολογία
Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτά τα αντιφατικά ευρήματα, ο Van Dam και η ομάδα του σχεδίασαν μια μελέτη με στόχο να διερευνήσουν πόσο συχνά οι άνθρωποι που διαλογίζονται βιώνουν παρενέργειες και ποιοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισής τους.
Οι ερευνητές προσέλαβαν σχεδόν 900 ενήλικες από όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), εντόπισαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του εθνικού πληθυσμού των διαλογιζόμενων και διαμόρφωσαν το δείγμα τους έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει αυτό το προφίλ.
Επιπλέον, συμπεριέλαβαν διαλογιζόμενους από ένα ευρύ φάσμα επιπέδων εμπειρίας, από αρχάριους μέχρι προχωρημένους. «Με αυτόν τον τρόπο μπορούσαμε να αποκτήσουμε μια αίσθηση του πλήρους δείγματος των ανθρώπων που ασχολούνται με τον διαλογισμό στις Η.Π.Α.», εξήγησε ο Van Dam.
Η Σημασία της Σωστής Διατύπωσης
Ένας από τους κρίσιμους παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα μιας τέτοιας έρευνας είναι ο τρόπος με τον οποίο ρωτάμε για τις παρενέργειες. «Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», σημειώνει ο Van Dam, εννοώντας ότι ο τρόπος που ένας ερευνητής διατυπώνει τις ερωτήσεις επηρεάζει άμεσα τις απαντήσεις.
Συνήθως, οι παρενέργειες καταγράφονται μέσω ανοιχτών ερωτήσεων, γνωστές ως «αυθόρμητη αναφορά». Ωστόσο, πολλές φορές οι συμμετέχοντες δεν γνωρίζουν αν η εμπειρία τους πρέπει να θεωρηθεί ανεπιθύμητη και επομένως δεν την αναφέρουν.
Για να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα, ο Van Dam και οι συνάδελφοί του επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν έναν λεπτομερή κατάλογο 30 στοιχείων για την αξιολόγηση των παρενεργειών του διαλογισμού. Για κάθε στοιχείο, οι συμμετέχοντες βαθμολόγησαν:
- Την ένταση του φαινομένου που βίωσαν
- Αν η εμπειρία ήταν θετική ή αρνητική
- Αν διέκοψε την καθημερινή τους ζωή
Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε στους ερευνητές να συλλέξουν πολύ πιο λεπτομερή και αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με το φάσμα των εμπειριών που βιώνουν οι διαλογιζόμενοι.
Τα Εντυπωσιακά Ευρήματα της Έρευνας
Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι αποκαλυπτικά και προκαλούν σοβαρό προβληματισμό:
1. Σχεδόν 6 στους 10 Διαλογιζόμενους Βιώνουν Παρενέργειες
Η έρευνα διαπίστωσε ότι σχεδόν το 60% των Αμερικανών διαλογιζόμενων βίωσε τουλάχιστον μία παρενέργεια από τον παρεχόμενο κατάλογο. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα άγχους και ανησυχίας
- Αίσθημα αποσωμάτωσης (feeling disembodied)
- Δυσκολία στη ρύθμιση συναισθημάτων
- Επανεμφάνιση δύσκολων αναμνήσεων
- Αίσθημα αποπροσωποποίησης
- Προβλήματα ύπνου
- Αυξημένη ευαισθησία στα εξωτερικά ερεθίσματα
2. Σχεδόν 1 στους 3 Αντιμετωπίζει Δυσκολίες
Περίπου το 30% των συμμετεχόντων ανέφερε παρενέργειες που ήταν προκλητικές ή στρεσογόνες. Αυτό σημαίνει ότι για ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων, ο διαλογισμός δεν είναι απλώς μια ουδέτερη εμπειρία, αλλά κάτι που προκαλεί ενεργό δυσφορία.
3. Το 9% Βιώνει Λειτουργική Διαταραχή
Ίσως το πιο ανησυχητικό εύρημα είναι ότι το 9% των διαλογιζόμενων ανέφερε μια παρενέργεια που προκάλεσε λειτουργική διαταραχή στην καθημερινότητά τους. Αυτό μεταφράζεται σε δυσκολίες όπως:
- Αδυναμία εκτέλεσης καθηκόντων στη δουλειά
- Προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις
- Δυσκολία στη φροντίδα του εαυτού
- Παρεμπόδιση καθημερινών δραστηριοτήτων
Αυτά τα ποσοστά είναι σημαντικά υψηλότερα από ό,τι πολλοί θα περίμεναν για μια πρακτική που προωθείται ευρέως ως ασφαλής και ευεργετική για όλους.
Ποιοι Κινδυνεύουν Περισσότερο;
Η έρευνα εντόπισε συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών:
Προηγούμενη Ψυχική Υγεία
Άτομα που βίωσαν συμπτώματα ψυχικής υγείας ή ψυχολογικό άγχος λιγότερο από 30 ημέρες πριν από τον διαλογισμό είχαν αυξημένη πιθανότητα να αντιμετωπίσουν παρενέργειες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς πολλοί άνθρωποι στρέφονται στον διαλογισμό ακριβώς όταν αντιμετωπίζουν ψυχολογικές δυσκολίες.
Ωστόσο, ο Van Dam τονίζει ότι για να καθοριστεί μια αιτιώδης σχέση, θα χρειαστεί μια προοπτική διαχρονική μελέτη που να εξετάζει τις λεπτομέρειες και τις συνδέσεις μεταξύ αυτών των παραγόντων.
Εντατικά Προγράμματα Διαλογισμού
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι διαλογιζόμενοι που συμμετείχαν σε εντατικά retreats διαλογισμού, τα οποία είναι συχνά μακροχρόνιες και εντατικές εμπειρίες (διαρκείας πολλών ημερών ή εβδομάδων), είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να βιώσουν τουλάχιστον μία παρενέργεια που προκάλεσε λειτουργική διαταραχή.
Αυτό υποδηλώνει ότι η δοσολογία και η ένταση του διαλογισμού παίζουν κρίσιμο ρόλο στην εμφάνιση παρενεργειών. Όπως και με κάθε θεραπευτική παρέμβαση, το «περισσότερο» δεν σημαίνει απαραίτητα «καλύτερο».
Τι Σημαίνουν Αυτά τα Αποτελέσματα για Εσάς;
Πριν σπεύσετε να διαγράψετε την εφαρμογή mindfulness από το κινητό σας, είναι σημαντικό να κατανοήσετε τι πραγματικά αποκαλύπτει αυτή η έρευνα – και τι όχι.
Δεν Πρέπει να Πανικοβληθείτε
«Τα συμπεράσματά μας δεν είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να τρομοκρατηθούν, ή ότι δεν πρέπει να δοκιμάσουν τον διαλογισμό», διευκρινίζει ο Van Dam. «Πραγματικά πιστεύουμε ότι πρέπει να κάνουμε καλύτερη δουλειά στην παροχή ενημερωμένης συγκατάθεσης».
Η έρευνα δεν στοχεύει να αποθαρρύνει τους ανθρώπους από τον διαλογισμό, αλλά να ενθαρρύνει μια πιο ρεαλιστική και ισορροπημένη προσέγγιση.
Η Σημασία της Ενημερωμένης Συγκατάθεσης
Σε άλλες θεραπείες, όπως τις ιατρικές επεμβάσεις ή την θεραπεία έκθεσης (exposure therapy), οι κλινικοί ιατροί συχνά παρέχουν μια λεπτομερή ενημέρωση για το τι μπορεί να αναμένει ένας ασθενής. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να κατανοήσουν τυχόν πιθανούς κινδύνους και να επιλέξουν συνειδητά να συναινέσουν στη θεραπεία.
Στον διαλογισμό, όμως, αυτή η συζήτηση συχνά παραβλέπεται. «Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να έχουμε αυτή τη συζήτηση και να πλοηγηθούμε σε αυτόν τον χώρο», τονίζει ο Van Dam.
Η Διαφορά Ανάμεσα σε Δυσφορία και Διαταραχή
Ένα κρίσιμο σημείο που πρέπει να κατανοήσουν οι κλινικοί ιατροί και οι εκπαιδευτές διαλογισμού είναι η διαφορά μεταξύ προσωρινής δυσφορίας και λειτουργικής διαταραχής.
Όπως εξηγεί ο Van Dam, οι κλινικοί ιατροί πρέπει να βρουν τρόπους να επικοινωνήσουν ότι η δυσφορία δεν είναι απαραίτητα κακό πράγμα. Δύσκολες εμπειρίες όπως η αμφισβήτηση της αίσθησης του εαυτού και του κόσμου γύρω σας μπορεί να είναι φυσιολογικές με τον διαλογισμό.
Ωστόσο, το άγχος που διαταράσσει την καθημερινή σας ζωή αποτελεί σημαία κινδύνου και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Πρακτικές Συμβουλές για Ασφαλή Διαλογισμό
Με βάση τα ευρήματα αυτής της έρευνας, εδώ είναι μερικές πρακτικές οδηγίες για όσους διαλογίζονται ή σκέφτονται να ξεκινήσουν:
1. Ξεκινήστε Σταδιακά
Αποφύγετε τα εντατικά retreats ως πρώτη επαφή με τον διαλογισμό. Αρχίστε με σύντομες συνεδρίες (5-10 λεπτά) και αυξήστε σταδιακά τη διάρκεια καθώς αισθάνεστε πιο άνετα.
2. Επιλέξτε Κατάλληλη Καθοδήγηση
Αναζητήστε εκπαιδευτές ή προγράμματα που:
- Συζητούν ανοιχτά τις πιθανές παρενέργειες
- Προσφέρουν υποστήριξη σε περίπτωση δυσκολιών
- Έχουν εμπειρία στη διαχείριση ψυχικής υγείας
3. Προσέξτε το Timing
Αν βιώνετε οξεία ψυχολογική κρίση ή τραύμα τις τελευταίες εβδομάδες, ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσετε εντατικό διαλογισμό. Συμβουλευτείτε πρώτα έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
4. Παρακολουθήστε τις Αντιδράσεις σας
Κρατήστε ένα ημερολόγιο για να καταγράψετε:
- Πώς αισθάνεστε πριν και μετά τον διαλογισμό
- Τυχόν ασυνήθιστες σωματικές ή ψυχολογικές αντιδράσεις
- Επιπτώσεις στην καθημερινή σας λειτουργικότητα
5. Μην Επιμείνετε σε Κάτι που δεν Λειτουργεί
«Αυτές οι πρακτικές δεν είναι για όλους», υπογραμμίζει ο Van Dam. «Αν δεν λειτουργούν, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το άτομο κάνει κάτι λάθος. Μπορεί απλώς να μην είναι η κατάλληλη επιλογή».
Αν ο διαλογισμός σας προκαλεί συνεχή δυσφορία ή επιδεινώνει την ψυχική σας κατάσταση, διακόψτε την πρακτική και αναζητήστε εναλλακτικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση του στρες και της ψυχικής υγείας.
Το Μέλλον του Διαλογισμού: Προς μια πιο Υπεύθυνη Προσέγγιση
Αυτή η έρευνα αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα προς μια πιο επιστημονικά τεκμηριωμένη και υπεύθυνη προσέγγιση του διαλογισμού. Αντί να προωθείται ως μια παγκόσμια λύση για όλους, ο διαλογισμός πρέπει να αντιμετωπίζεται με τον ίδιο σεβασμό και την ίδια προσοχή που δίνουμε σε άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Τι Πρέπει να Αλλάξει;
1. Καλύτερη Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Οι δάσκαλοι διαλογισμού πρέπει να εκπαιδεύονται στην αναγνώριση και διαχείριση παρενεργειών, όπως θα έπρεπε να κάνει οποιοσδήποτε επαγγελματίας υγείας.
2. Πρωτόκολλα Ασφάλειας Τα προγράμματα mindfulness πρέπει να αναπτύξουν σαφή πρωτόκολλα για το πότε ένα άτομο πρέπει να διακόψει τη συμμετοχή του και να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια.
3. Διαφάνεια στο Marketing Οι εφαρμογές και οι υπηρεσίες διαλογισμού πρέπει να είναι ειλικρινείς σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους, όχι μόνο τα οφέλη.
4. Περισσότερη Έρευνα Χρειαζόμαστε περισσότερες διαχρονικές μελέτες για να κατανοήσουμε τους μακροπρόθεσμους αιτιώδεις μηχανισμούς πίσω από τις παρενέργειες του διαλογισμού.
Εναλλακτικές Προσεγγίσεις για την Ψυχική Υγεία
Αν ο διαλογισμός δεν σας ταιριάζει, υπάρχουν πολλές άλλες αποδεδειγμένες μέθοδοι για τη διαχείριση του στρες και τη βελτίωση της ψυχικής υγείας:
Σωματική Άσκηση
Η τακτική άσκηση έχει αποδειχθεί εξίσου αποτελεσματική με τον διαλογισμό στη μείωση του άγχους και της κατάθλιψης, με λιγότερες αναφερόμενες παρενέργειες.
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)
Η CBT προσφέρει δομημένες τεχνικές για τη διαχείριση αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων, με εκτεταμένη ερευνητική υποστήριξη.
Κοινωνική Αλληλεπίδραση
Η διατήρηση ισχυρών κοινωνικών δεσμών και η συμμετοχή σε κοινότητες μπορεί να είναι εξίσου ισχυρή για την ψυχική ευεξία.
Δημιουργικές Δραστηριότητες
Η μουσική, η τέχνη, το γράψιμο και άλλες δημιουργικές εκδηλώσεις μπορούν να προσφέρουν θεραπευτικά οφέλη χωρίς τους κινδύνους του εντατικού διαλογισμού.
Θεραπείες που Βασίζονται στη Φύση
Ο χρόνος στη φύση, η κηπουρική και οι υπαίθριες δραστηριότητες έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τη διάθεση και μειώνουν το στρες.
Συμπεράσματα: Προς μια Πιο Ισορροπημένη Αντίληψη
Η νέα αυτή έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης δεν ακυρώνει την αξία του διαλογισμού – αντίθετα, την τοποθετεί σε μια πιο ρεαλιστική και επιστημονική βάση. Ο διαλογισμός μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για πολλούς ανθρώπους, αλλά όπως κάθε εργαλείο, πρέπει να χρησιμοποιείται με κατανόηση, προσοχή και σεβασμό στις δυνατότητές του.
Τα βασικά μηνύματα που πρέπει να θυμόμαστε:
- Ο διαλογισμός δεν είναι μαγική λύση για όλους και για όλα τα προβλήματα ψυχικής υγείας
- Περίπου το 60% των διαλογιζόμενων βιώνει κάποια μορφή παρενέργειας, με το 9% να αντιμετωπίζει σοβαρές λειτουργικές διαταραχές
- Άτομα με πρόσφατο ιστορικό ψυχολογικών δυσκολιών ή όσοι συμμετέχουν σε εντατικά retreats διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο
- Η ενημερωμένη συγκατάθεση είναι απαραίτητη – οι διαλογιζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τους πιθανούς κινδύνους πριν ξεκινήσουν
- Αν ο διαλογισμός δεν λειτουργεί για εσάς, αυτό δεν σημαίνει ότι κάνετε κάτι λάθος – απλώς μπορεί να μην είναι η κατάλληλη επιλογή
Καθώς προχωράμε προς το μέλλον, χρειαζόμαστε μια πιο ώριμη και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση του διαλογισμού. Αυτό σημαίνει να αγκαλιάσουμε τόσο τα οφέλη όσο και τους περιορισμούς του, να παρέχουμε καλύτερη καθοδήγηση και υποστήριξη στους διαλογιζόμενους, και να αναγνωρίσουμε ότι η ψυχική υγεία είναι μια πολύπλοκη υπόθεση που απαιτεί εξατομικευμένες λύσεις.
Ο διαλογισμός μπορεί να είναι ένα δώρο για εκείνους που ταιριάζει – αλλά όπως κάθε δώρο, πρέπει να δίνεται με ειλικρίνεια, προσοχή και αγάπη για την ευημερία του παραλήπτη.
Πηγές και Περαιτέρω Ανάγνωση
Κύρια Μελέτη: Van Dam, N. T., Targett, J., Davies, J. N., Burger, A., & Galante, J. (2025). “Incidence and Predictors of Meditation-Related Unusual Experiences and Adverse Effects in a Representative Sample of Meditators in the United States.” Clinical Psychological Science. DOI: 10.1177/21677026241298269
Σχετικές Έρευνες:
- Britton, W. B., Lindahl, J. R., Cooper, D. J., Canby, N. K., & Palitsky, R. (2021). “Defining and Measuring Meditation-Related Adverse Effects in Mindfulness-Based Programs.” Clinical Psychological Science. DOI: 10.1177/2167702621996340
- Wong, S. Y. S., Chan, J. Y. C., Zhang, D., Lee, E. K. P., & Tsoi, K. K. F. (2018). “The Safety of Mindfulness-Based Interventions: a Systematic Review of Randomized Controlled Trials.” Mindfulness. DOI: 10.1007/s12671-018-0897-0
Επίσημες Πηγές:
- Πανεπιστήμιο Μελβούρνης
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC)
- Clinical Psychological Science Journal
Αυτό το άρθρο βασίζεται σε επιστημονικές έρευνες και δημοσιεύθηκε για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν αποτελεί ιατρική συμβουλή. Αν αντιμετωπίζετε ψυχολογικές δυσκολίες, συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
FAQ – Συχνές Ερωτήσεις
Ε: Πρέπει να σταματήσω τον διαλογισμό αν νιώθω δυσφορία; Α: Όχι απαραίτητα. Η ήπια δυσφορία μπορεί να είναι φυσιολογική. Ωστόσο, αν η δυσφορία είναι έντονη, διαρκεί πολύ, ή επηρεάζει την καθημερινή σας ζωή, συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία.
Ε: Ποιος τύπος διαλογισμού είναι πιο ασφαλής για αρχάριους; Α: Οι καθοδηγούμενοι διαλογισμοί σύντομης διάρκειας (5-10 λεπτά) με έμφαση στην αναπνοή ή την χαλάρωση θεωρούνται γενικά ασφαλείς για αρχάριους.
Ε: Πόσο καιρό πρέπει να περιμένω μετά από ένα τραυματικό γεγονός πριν ξεκινήσω διαλογισμό; Α: Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος, αλλά συνιστάται να συμβουλευτείτε έναν θεραπευτή πριν ξεκινήσετε εντατικό διαλογισμό αν έχετε βιώσει πρόσφατο τραύμα.
Ε: Οι εφαρμογές διαλογισμού είναι ασφαλείς; Α: Οι περισσότερες εφαρμογές προσφέρουν βασικό, καθοδηγούμενο διαλογισμό που είναι γενικά ασφαλής. Ωστόσο, λίγες παρέχουν προειδοποιήσεις για πιθανές παρενέργειες ή προτείνουν επαγγελματική υποστήριξη.
Ε: Μπορεί ο διαλογισμός να επιδεινώσει την άγχος ή την κατάθλιψη; Α: Για ορισμένα άτομα, ναι. Η έρευνα δείχνει ότι άτομα με πρόσφατα συμπτώματα ψυχικής υγείας έχουν υψηλότερο κίνδυνο παρενεργειών.
Related Posts
Ψυχική Υγεία SOS: Το Σοκαριστικό Τιμωρητήριο του Σύγχρονου Εργασιακού Περιβάλλοντος στην Ευρώπη!
Το Xbox Year In Review 2025 παραμένει μη διαθέσιμο
Το ThreatBook αναγνωρίστηκε ως ισχυρός ερμηνευτής στο 2025 Gartner® Peer Insights™ Voice of the Customer for Network Detection and Response — για τρίτη συνεχόμενη χρονιά
