Οι 5 χειρότερες πυρηνικές καταστροφές όλων των εποχών

Η καταστροφή του Τσερνομπίλ είναι ίσως η πιο αξέχαστη πυρηνική καταστροφή στην ιστορία λόγω της έκρηξης και όλων των θανάτων που προκλήθηκαν από σοβαρή δηλητηρίαση από ραδιενέργεια. Έρευνα που δείχνει ότι τα σκυλιά του Τσερνομπίλ μπορεί να εξελίσσονται με διαφορετικό ρυθμό λόγω της ακτινοβολίας που απεικονίζει την περίπλοκη φύση της ακτινοβολίας. Αλλά άλλες μεγάλες καταστροφές όπως η μερική κατάρρευση του Three Mile Island και η καταστροφή της Φουκουσίμα έχουν συμβάλει επίσης στον φόβο της κοινωνίας για την πυρηνική ενέργεια.

Η ακτινοβολία έχει μια μοναδική δύναμη πάνω στη φαντασία μας. Η εμβέλειά του είναι αόρατη και η παρουσία του είναι διαρκής. Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε όλες τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που μπορεί να έχει στους ανθρώπους. Όλα αυτά μας τρέφουν έναν βαθύ, ενστικτώδη φόβο. Μεγαλώνουμε με ιστορίες κατάρρευσης, ακτινοβολημένων πόλεων φαντάσματα και γενετικών μεταλλάξεων που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τις πυρηνικές καταστροφές. Ωστόσο, όταν έρχεται σε αντίθεση με το ευρύτερο τοπίο της παραγωγής ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια προκαλεί λιγότερους θανάτους ανά μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από πολλές από τις εναλλακτικές της. Στην πραγματικότητα, η θνησιμότητα από την πυρηνική ενέργεια είναι αξιοσημείωτα χαμηλή, ακόμη και όταν συνυπολογίζονται τα χειρότερα ατυχήματα. Τούτου λεχθέντος, τα πυρηνικά ατυχήματα και οι συνέπειές τους είναι τρομακτικά, γι’ αυτό δίνουμε προσοχή σε αυτά.

Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Ο άνθρακας προκαλεί περίπου 24,6 θανάτους ανά τεραβατώρα, το πετρέλαιο περίπου 18,4, ενώ η πυρηνική ενέργεια είναι μόλις 0,03. Η ενέργεια από τα ορυκτά καύσιμα σκοτώνει μέσω της χρόνιας ατμοσφαιρικής ρύπανσης, των καταστροφών στα ορυχεία και των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στην υγεία, από τις οποίες η πυρηνική ενέργεια είναι απαλλαγμένη. Ωστόσο, φοβόμαστε την ακτινοβολία. Ίσως επειδή αισθάνεται σαν μια απειλή από το υπερπέραν, μια απειλή που δεν έχουμε κανέναν έλεγχο. Αυτή η έλλειψη ελέγχου μπορεί εύκολα να φανεί σε μερικές από τις χειρότερες πυρηνικές καταστροφές στην ανθρώπινη ιστορία.

Η μερική κατάρρευση που συνέβη στο Three Mile Island το 1979 εξακολουθεί να θεωρείται η χειρότερη πυρηνική καταστροφή στην ιστορία των ΗΠΑ. Αν και το συμβάν ήταν σοβαρό, δεν υπήρξαν θάνατοι ή σοβαροί τραυματισμοί από την ακτινοβολία. Μακροχρόνιες μελέτες υγείας διαπίστωσαν ότι οι τοπικές κοινότητες δεν εκτέθηκαν σε επιβλαβείς ουσίες. Ωστόσο, ο ψυχολογικός αντίκτυπος αυτού του ατυχήματος ήταν τεράστιος. Αυτό ήταν όταν η εμπιστοσύνη του κοινού στην πυρηνική ενέργεια άρχισε να μειώνεται στις ΗΠΑ

Το περιστατικό συνέβη τα ξημερώματα της 28ης Μαρτίου 1979, όταν μια βλάβη στο σύστημα τροφοδοσίας νερού έκλεισε τις αντλίες που ψύχουν κανονικά τον αντιδραστήρα. Ο ίδιος ο αντιδραστήρας έκλεισε αμέσως, αλλά η θερμότητα συνέχισε να αυξάνεται. Όπως προβλεπόταν, η βαλβίδα εκτόνωσης πίεσης άνοιξε. Ωστόσο, δυσλειτουργούσε και παρέμεινε ανοιχτό για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας στο ψυκτικό να διαφύγει.

Δυστυχώς, οι ενδείξεις στο δωμάτιο ελέγχου έδιναν την εσφαλμένη εντύπωση ότι η βαλβίδα είχε κλείσει. Η ομάδα λειτουργίας πίστευε λοιπόν ότι τα επίπεδα ψυκτικού υγρού ήταν επαρκή. Σαν να μην έφτανε αυτό, οι βοηθητικές βαλβίδες τροφοδοσίας νερού, που χρειάζονται ακριβώς για αυτό το είδος έκτακτης ανάγκης, έμειναν κλειστές μετά από πρόσφατη συντήρηση. Η απώλεια ψυκτικού είχε ως αποτέλεσμα την υπερθέρμανση τμημάτων του αντιδραστήρα. Αργότερα, μια φυσαλίδα υδρογόνου σχηματίστηκε στο δοχείο του αντιδραστήρα, προκαλώντας περαιτέρω ανησυχίες.

Ευτυχώς, μόνο μικρές ποσότητες ραδιενεργού αερίου απελευθερώθηκαν στο περιβάλλον. Η επακόλουθη παρακολούθηση διαπίστωσε ότι αυτά τα επίπεδα ήταν πολύ κάτω από τυχόν επιβλαβή κατώφλια. Αλλά το ατύχημα στο Three Mile Island προκάλεσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών, στον τρόπο εκπαίδευσης του προσωπικού και στην αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης σε μια πυρηνική καταστροφή.

Στις 8 Οκτωβρίου 1957, μια πυρκαγιά ξέσπασε στην πυρηνική τοποθεσία Windscale (τώρα Sellafield) στην Cumbria του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό το περιστατικό θεωρείται ως το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα της Βρετανίας. Οι αντιδραστήρες στην τοποθεσία Windscale ήταν μονάδες παραγωγής με μέτρια γραφίτη, αερόψυκτες που παρείχαν πλουτώνιο για το βρετανικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων. Τέτοιοι αντιδραστήρες χρειάζονται τακτικές λειτουργίες «ανόπτησης» για να απελευθερώσουν την αποθηκευμένη ενέργεια στον γραφίτη. Αυτή είναι μια διαδικασία ρουτίνας συντήρησης που αποκαθιστά τις ιδιότητες του δοχείου πυρηνικής πίεσης. Αυτή τη φορά όμως κάτι πήγε στραβά. Η δεύτερη εφαρμογή πυρηνικής θέρμανσης εφαρμόστηκε πολύ σύντομα και οι ράβδοι καυσίμου υπερθερμάνθηκαν.

Όταν οι θερμοκρασίες άρχισαν να ανεβαίνουν, τα δοχεία των στοιχείων καυσίμου ουρανίου απέτυχαν και εξέθεσαν το ουράνιο σε οξυγόνο. Η φωτιά ξέσπασε τόσο σε γραφίτη όσο και σε καύσιμα και έκαιγε για περίπου τρεις ημέρες. Οι χειριστές προσπάθησαν να σβήσουν τη φωτιά σπρώχνοντας τον πυρήνα του αντιδραστήρα με μεταλλικούς πόλους για να σβήσουν το φλεγόμενο ουράνιο. Όταν αυτό δεν λειτούργησε, προσπάθησαν να εγχύσουν διοξείδιο του άνθρακα στον πυρήνα. Τελικά, αποφάσισαν να κλείσουν τη ροή του αέρα και να λιμοκτονήσουν τη φωτιά του οξυγόνου. Για να δροσίσουν τον πυρήνα, τον πλημμύρισαν με νερό.

Δυστυχώς, η φωτιά απελευθέρωσε ένα μείγμα ραδιενεργών υλικών, ιδιαίτερα ιωδίου-131, πολώνιου-210 και ξένου. Η μόλυνση εξαπλώθηκε σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο και στην ηπειρωτική Ευρώπη, προκαλώντας έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία λόγω του τι μπορεί να κάνει η πυρηνική ακτινοβολία στο ανθρώπινο σώμα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου επέβαλε απαγόρευση του γάλακτος σε περίπου 500 τετραγωνικά χιλιόμετρα (~200 τετραγωνικά μίλια) γύρω από το Windscale, υποστηρίζοντας ότι ήταν η μόνη μόλυνση που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς Windscale. Μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις δείχνουν ότι αυτό το περιστατικό ευθύνεται για 240 περιπτώσεις καρκίνου. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς μεταξύ των εκτεθειμένων παιδιών μελετήθηκε ιδιαίτερα και τα ευρήματα ήταν ανησυχητικά λόγω των υψηλών δόσεων ακτινοβολίας που μετρήθηκαν στον θυρεοειδή.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1957, στο εργοτάξιο του Συνδέσμου Παραγωγής Mayak κοντά στο Kyshtym, συνέβη μια πυρηνική καταστροφή. Ένα σύστημα ψύξης απέτυχε σε μια δεξαμενή ενός εξαιρετικά ραδιενεργού, χημικά αντιδραστικού αποβλήτου. Η ραδιενεργή αποσύνθεση προκάλεσε συσσώρευση θερμότητας, η οποία με τη σειρά της οδήγησε σε χημική έκρηξη. Ένα τεράστιο τσιμεντένιο καπάκι που περιείχε τη δεξαμενή απορριμμάτων ανατινάχθηκε και μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών υλικών διέρρευσαν στην ατμόσφαιρα.

Αυτό το περιστατικό προκάλεσε αυτό που σήμερα αποκαλούμε ραδιενεργό ίχνος ανατολικών Ουραλίων (EURT), μια ζώνη μόλυνσης που εκτείνεται σε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα γης. Σημαντικές ποσότητες ραδιενεργών ουσιών διασκορπίστηκαν στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να απομακρύνει 1.100 ανθρώπους από τα κοντινά χωριά.

Σοβιετικοί αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν ότι αυτό το ατύχημα δεν προκάλεσε κανέναν θάνατο, αλλά παρόλο που οι ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι δεν υπήρξαν άμεσες απώλειες, ορισμένα παγκόσμια ιδρύματα ισχυρίζονται ότι η καταστροφή του Kyshtym πιθανότατα προκάλεσε εκατοντάδες θανάτους από έκθεση σε ραδιενέργεια. Η Ρωσία έχει ιστορικό αξιωματούχων να μένουν σιωπηλοί ενώ η ακτινοβολία από διαρροές υπερόπλων και άλλα ατυχήματα συμβαίνουν υπό την εποπτεία τους. Τα επόμενα χρόνια, 21.400 άτομα στη ζώνη EURT μελετήθηκαν για τις επιπτώσεις αυτής της καταστροφής στην υγεία. Μια μελέτη βρήκε ότι ο μέσος αριθμός αιμοσφαιρίων μειώθηκε σημαντικά μεταξύ των εκτεθειμένων ατόμων. Μόνο μεταγενέστερες αναδρομικές μελέτες των αρχείων θανάτων αποκάλυψαν ότι η θνησιμότητα από καρκίνο σε αυτήν την περιοχή είχε διπλασιαστεί μετά το περιστατικό.

Στις 11 Μαρτίου 2011, ένας σεισμός 9,0 Ρίχτερ έπληξε τη βορειοανατολική ακτή της Ιαπωνίας, προκαλώντας ένα τεράστιο τσουνάμι. Αυτό το τεράστιο κύμα νερού πλημμύρισε τις γεννήτριες ντίζελ του εργοστασίου της Φουκουσίμα, γκρεμίζοντας τα συστήματα ψύξης. Χωρίς ψύξη, οι πυρήνες των μονάδων 1, 2 και 3 υπερθερμάνθηκαν γρήγορα, αν και χρειάστηκαν αρκετές ημέρες για να λιώσουν μερικώς. Δυστυχώς, οι μονάδες 1, 3 και 4 παρουσίασαν συσσώρευση υδρογόνου μέσα στα κτίρια του αντιδραστήρα, η οποία προκάλεσε εκρήξεις.

Μεγάλες ποσότητες ραδιενεργού ιωδίου και καισίου απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα και στη θάλασσα. Σε απάντηση, η ιαπωνική κυβέρνηση εκκένωσε γρήγορα τους ανθρώπους σε ακτίνα περίπου 18 μιλίων από το εργοστάσιο. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν σημειώθηκαν θάνατοι από οξεία ασθένεια ακτινοβολίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολόγισε ότι οι περισσότεροι από τους κατοίκους της περιοχής έλαβαν δόση ακτινοβολίας από 1 έως 10 millisieverts τον επόμενο χρόνο. Αυτό είναι πολύ κάτω από τα επίπεδα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη στο ανθρώπινο σώμα.

Ωστόσο, η μακροχρόνια προσπάθεια καθαρισμού και παροπλισμού παραμένει τεράστια μέχρι σήμερα. Περιλαμβάνει τη σταθεροποίηση λιωμένου καυσίμου, την επεξεργασία των μολυσμένων υδάτων και τη διαχείριση της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Επίσης, δεν βοηθά το γεγονός ότι οι ερευνητές φοβούνται ότι το σχέδιο της Ιαπωνίας να πετάξει το νερό της πυρηνικής τήξης στον ωκεανό μπορεί να έχει κάποιες άγνωστες επιπτώσεις στο ανθρώπινο DNA. Εκτιμάται ότι θα είναι μια προσπάθεια δεκαετιών και η διαδικασία είναι ακόμη σε εξέλιξη.

Η καταστροφή του Τσερνομπίλ εξακολουθεί να θεωρείται ως το πιο καταστροφικό πυρηνικό ατύχημα στην ανθρώπινη ιστορία. Όλα συνέβησαν όταν, τη νύχτα της 26ης Απριλίου 1986, μια προγραμματισμένη δοκιμή ασφαλείας βγήκε εκτός ελέγχου στον αντιδραστήρα 4 του πυρηνικού σταθμού του Τσερνομπίλ. Αλλά αυτό ήταν απλώς ένα έναυσμα για μια σειρά από καταστροφικά γεγονότα. Το σχέδιο ήταν να προσομοιωθεί μια απώλεια ισχύος και να δούμε εάν η υπολειπόμενη ορμή του στροβίλου θα ήταν αρκετή για να τροφοδοτήσει τις αντλίες ψυκτικού υγρού αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να ενεργοποιηθεί η γεννήτρια ντίζελ έκτακτης ανάγκης.

Ωστόσο, ο αντιδραστήρας είχε ένα ελάττωμα σχεδιασμού το οποίο, σε συνδυασμό με τα αναπηρικά συστήματα ασφαλείας, επέτρεψε μια ξαφνική αύξηση της αντιδραστικότητας. Μια τεράστια έκρηξη ατμού έσκισε την οροφή του αντιδραστήρα. Μια δεύτερη έκρηξη, που πιθανότατα προκλήθηκε από συσσώρευση υδρογόνου, πυροδότησε τον γραφίτη και έστειλε ραδιενεργό καπνό στους ουρανούς. Η καταστροφή είχε καταστροφικές διαστάσεις. Οι άνεμοι μετέφεραν ραδιενεργά σωματίδια στη Λευκορωσία, τη Ρωσία και την Ουκρανία. Τελικά, η ραδιενεργή μόλυνση από το Τσερνόμπιλ επηρέασε πάνω από το 40% της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Αμέσως μετά την καταστροφή, 30 εργαζόμενοι και ανταποκριτές έκτακτης ανάγκης πέθαναν άμεσα από την έκρηξη ή από οξεία έκθεση στην ακτινοβολία. Δεκάδες άλλοι υπέκυψαν αργότερα στις επιπτώσεις που προκλήθηκαν από την καταστροφή. Ωστόσο, εκτιμάται ότι το Τσερνόμπιλ συνέβαλε σε 93.000 έως 200.000 θανάτους σε όλη την Ευρώπη. Το Τσερνόμπιλ έκανε περισσότερα από το να αποκαλύψει απλώς το σχεδιαστικό ελάττωμα του συγκεκριμένου τύπου αντιδραστήρα. Αναμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος σκέφτεται για την πυρηνική ενέργεια. Τα αποτελέσματα ήταν διεθνείς μεταρρυθμίσεις για την ασφάλεια, αυστηρότεροι πυρηνικοί κανονισμοί, αλλά και η δυσπιστία του κοινού σε αυτή την πηγή ενέργειας. Ωστόσο, σημειώνεται πρόοδος με τους επερχόμενους πυρηνικούς αντιδραστήρες επόμενης γενιάς.