Στο πλαίσιο του συνεδρίου του Ελληνο-Αμερικανικού Επιμελητηρίου που πραγματοποιήθηκε στις 2 και 3 Δεκεμβρίου, ο Χρήστος Ταραντίλης, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) και συνεργάτης της EY (Ernst & Young), ανέλυσε τον σημαντικό ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.
Ο κ. Ταραντίλης υπογράμμισε ότι, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, οι ψευδείς και παραπλανητικές ειδήσεις έχουν την ικανότητα να διαταράσσουν την πολιτική αντιπαράθεση, να ενισχύουν την κοινωνική πόλωση και να απειλούν τους δημοκρατικούς θεσμούς. Ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ανησυχία σχετικά με την αξιοποίηση της AI ως εργαλείου χειραγώγησης έχει λάβει κυρίαρχη θέση στις πολιτικές και κοινωνικές συζητήσεις.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε στο πώς η AI μεταμορφώνει την εμπειρία των χρηστών στις ψηφιακές πλατφόρμες. Μέσω της συνεχούς συλλογής προσωπικών δεδομένων, η AI δημιουργεί εξατομικευμένα προφίλ συμπεριφοράς, προβάλλοντας περιεχόμενο που ευθυγραμμίζεται αποκλειστικά με τα ενδιαφέροντα του χρήστη ή προκαλεί έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις. Οι μηχανισμοί όπως η αυτόματη κύλιση (infinite scroll) και οι προσωποποιημένες προτάσεις περιορίζουν την προσοχή των χρηστών στην αυτοτροφοδοτούσα πληροφόρηση.
Σύμφωνα με τον κ. Ταραντίλη, αυτή η διαδικασία φέρει δύο κύριες επιπτώσεις: Πρώτον, η AI τείνει να ενισχύει τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις των χρηστών, μειώνοντας την έκθεσή τους σε εναλλακτικές απόψεις και ιδέες. Αυτό οδηγεί στη διάδοση ψευδών ειδήσεων, καθώς οι ψευδείς αφηγήσεις δεν βρίσκουν αντίσταση σε χώρους χωρίς αντίθετες φωνές. Δεύτερον, το περιεχόμενο που προσελκύει με συναισθηματικά ερεθίσματα συνήθως αποσπά την προσοχή από την αξιοπιστία των πληροφοριών, με τους χρήστες να καταναλώνουν τέτοιο περιεχόμενο χωρίς κριτική σκέψη.
Ο κ. Ταραντίλης τόνισε την αναγκαιότητα για μια ολοκληρωμένη και δυναμική προσέγγιση στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, συνδυάζοντας τεχνολογικές καινοτομίες, θεσμικές παρεμβάσεις και κοινωνική ευαισθητοποίηση. Στη διάρκεια της ομιλίας του, πρότεινε την ανάπτυξη συστημάτων AI που θα επιτρέπουν τον προ-έλεγχο ύποπτου περιεχομένου, ώστε να αναγνωρίζονται και να αφαιρούνται ψευδείς ειδήσεις πριν διαδοθούν ευρέως.
Επιπλέον, επισήμανε τη σημασία της συνεργασίας σε πραγματικό χρόνο μεταξύ ψηφιακών πλατφορμών και ειδικών ελέγχου γεγονότων, προκειμένου να εντοπίζονται γρήγορα και να επισημαίνονται οι ψευδείς ειδήσεις.
Ένα κρίσιμο σημείο της παρουσίασής του αφορούσε την εκπαίδευση των πολιτών στην αναγνώριση της παραπληροφόρησης, μέσω της ανάπτυξης κριτικής σκέψης και της προτίμησης πολλαπλών πηγών. Δίνοντας έμφαση στον ρόλο της κοινωνίας, αναφορικά με την αναφορά ύποπτου περιεχομένου, προσδιόρισε τη συλλογική ευφυΐα ως εργαλείο για τον περιορισμό της εξάπλωσης ψευδών ειδήσεων.
Σημαντικός ήταν επίσης ο λόγος του σχετικά με τη διαφάνεια στις αλγόριθμους των ψηφιακών πλατφορμών, προκειμένου οι χρήστες να κατανοούν πώς και γιατί προβάλλεται συγκεκριμένο περιεχόμενο. Επίσης, υπογράμμισε την αναγκαιότητα της ανθρώπινης επίβλεψης για την αντιμετώπιση περιπτώσεων όπου η AI δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ γνώμης και κακόβουλης παραπληροφόρησης.
Σε θεσμικό επίπεδο, ο καθηγητής του ΟΠΑ πρότεινε την υποχρεωτική σήμανση περιεχομένου που παράγεται με τη βοήθεια της AI, όπως τα deepfakes ή αυτόματα παραγόμενα κείμενα, ώστε οι χρήστες να μπορούν να αναγνωρίζουν εύκολα την τεχνητή τους προέλευση.
Ο κ. Ταραντίλης, απαντώντας σε ερώτηση του δημοσιογράφου κ. Πρόβατα, επισήμανε ότι με την ικανότητα της AI να αναλύει τεράστιους όγκους δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και να αυτοματοποιεί ρουτίνες εργασίες, οι δημοσιογράφοι έχουν τη δυνατότητα να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε ερευνητική δημοσιογραφία και κριτική ανάλυση. Αυτό τους ενδυναμώνει να εμβαθύνουν σε πολύπλοκα ζητήματα με μεγαλύτερη ακριβεία. Kλείνοντας, ο κ. Ταραντίλης υπογράμμισε ότι, παρά την τεχνολογική πρόοδο, η ανθρώπινη ικανότητα των δημοσιογράφων να διαισθάνονται και να επιμένουν στην αναζήτηση αληθινών ειδήσεων είναι αναντικατάστατη.
