Στις επόμενες εβδομάδες και μήνες, πολλές αμερικανικές πόλεις, καθώς και το Λονδίνο, αναμένεται να βιώσουν ραγδαία αύξηση στη χρήση ρομποταξί, καθώς εταιρείες όπως η Waymo επεκτείνουν τις υπηρεσίες τους.
Αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τομέα της μετακίνησης από την εφεύρεση του αυτοκινήτου. Ήδη, επηρεάζει τις αστικές οικονομίες, τις συνήθειες μετακίνησης και τις αντιλήψεις των κατοίκων.
Η παρουσία των αυτόνομων ταξί σε περιοχές όπως ο Κόλπος του Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες αποδεικνύει πώς η τεχνολογία μεταμορφώνει τις σύγχρονες πόλεις. Αν και τα οχήματα φαίνονται οικεία, έχουν σημαντικούς λειτουργικούς περιορισμούς, με την ευρεία υιοθέτησή τους να αναμένεται να αλλάξει τη δομή τόσο των αστικών κέντρων όσο και των προαστίων.
Σύμφωνα με τον Economist, το 2024 τα ρομποταξί θα είναι αδυνατον να αγνοηθούν. Η Waymo σχεδιάζει επέκταση στο Μαϊάμι και την Ουάσινγκτον, με το Λονδίνο να αποτελεί την πρώτη αγορά της εταιρείας εκτός ΗΠΑ, φέρνοντάς την σε άμεσο ανταγωνισμό με την Uber, η οποία επίσης προγραμματίζει την εισαγωγή αυτόνομων οχημάτων στην πόλη.
Οφέλη και προοπτικές
Οι πόλεις που είναι πρωτοπόρες στη χρήση αυτών των υπηρεσιών παρουσιάζουν ήδη τα οφέλη. Η οδική ασφάλεια αναμένεται να βελτιωθεί, καθώς τα οχήματα της Waymo εμπλέκονται σε δέκα φορές λιγότερα σοβαρά ατυχήματα σε σύγκριση με τους ανθρώπινους οδηγούς. Παράλληλα, δεν έχουν παρατηρηθεί απώλειες θέσεων εργασίας στους τομείς των ταξί ή των μεταφορικών υπηρεσιών, καθώς τα ρομποταξί επικεντρώνονται σε ένα πιο πολυτελές τμήμα της αγοράς. Ωστόσο, οι διαδρομές παραμένουν ακριβές λόγω των αυτοκινήτων Jaguar που χρησιμοποιεί η εταιρεία, αν και το μερίδιο αγοράς των αυτόνομων υπηρεσιών αυξάνεται συνεχώς.
Η τεχνολογία βρίσκεται ακόμα στα πρώτα της βήματα. Αν και τα ρομποταξί δεν είναι κερδοφόρα προς το παρόν, αναμένεται ότι θα γίνουν πιο οικονομικά καθώς η απουσία οδηγού θα μειώσει το κόστος εργασίας ανά διαδρομή. Παρά την ανάγκη φόρτισης, συντήρησης και καθαρισμού, οι σχετικές δαπάνες είναι εν συγκρίσει χαμηλότερες, γεγονός που θα επιτρέψει τη αύξηση των διαδρομών που εξυπηρετούν.
Η μείωση του κόστους θα ενισχυθεί με την αύξηση της παραγωγής μεγάλων στόλων και την προσαρμογή του σχεδιασμού των οχημάτων που τώρα δεν απαιτούν οδηγό. Η Tesla του Έλον Μασκ εξετάζει ακόμα και την κατάργηση των λειαντικών lidar υπέρ ενός συστήματος βασισμένου σε κάμερες.
Καθώς η τεχνολογία συνεχώς εξελίσσεται, αναμένεται να επηρεάσει και την οικονομική λογική της ιδιοκτησίας αυτοκινήτου. Ενώ στην ύπαιθρο ο αντίκτυπος θα είναι περιορισμένος, στις πόλεις η κατοχή οχήματος μπορεί να χάσει τη σημασία της, καθώς το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό ξοδεύει περίπου το 15% του προϋπολογισμού του για αυτοκίνητο – ένα ποσοστό που είναι δελεαστικό να περιοριστεί.
Προκλήσεις και λύσεις
Παρόλα αυτά, η μαζική πρόσβαση σε οικονομικές μετακινήσεις ενδέχεται να δημιουργήσει νέες πιέσεις στο οδικό δίκτυο. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση, ένα παράδειγμα εξωτερικού κόστους, θα μπορούσε να επιδεινωθεί, καθώς η ευκολία με την οποία μπορεί κανείς να κινηθεί με ρομποταξί θα μπορούσε να αυξήσει τον αριθμό των οχημάτων στους δρόμους.
Η ιδανική λύση, όπως προτείνουν οι ειδικοί, είναι η επιβολή τέλους συμφόρησης. Ενώ η Ευρώπη εφαρμόζει τέτοιες πολιτικές εδώ και πολλές δεκαετίες, οι προτάσεις αυτές συναντούν ισχυρές αντιδράσεις στις ΗΠΑ. Η Νέα Υόρκη ενέκρινε παρόμοια μέτρα μετά από παρατεταμένη πολιτική διαμάχη. Η εξάπλωση των ρομποταξί μπορεί να καταστήσει τη χρήση τους αναγκαία, ιδιαίτερα επειδή τα αυτόνομα οχήματα σπάνια παραβιάζουν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμένες εσοδους από πρόστιμα. Η παρουσίαση τους ως φόρος «ρομπότ» μπορεί να βοηθήσει να γίνει αποδεκτό από το κοινό.
Η αγορά εργασίας
Η συνεχής μείωση του κόστους λειτουργίας ενδέχεται να προκαλέσει απώλειες θέσεων εργασίας. Στις ΗΠΑ, περίπου ένα εκατομμύριο οδηγοί ταξί και λεωφορείων και πάνω από τρία εκατομμύρια οδηγοί φορτηγών εργάζονται, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 3% των εργαζομένων. Λιγότερα τροχαία ατυχήματα θα περιορίσουν τη ζήτηση για δικηγόρους προσωπικών τραυματισμών, ενώ η μείωση στην αγορά αυτοκινήτων μπορεί να επηρεάσει αντιπροσώπους και εμπόρους μεταχειρισμένων οχημάτων.
Τα ρομποταξί μπορεί επίσης να ανταγωνίζονται τις αερομεταφορές μικρών αποστάσεων ή να λειτουργούν ως κινητά καταλύματα. Αν και θα προκύψουν νέες θέσεις εργασίας για τη διαχείριση στόλων και τη λειτουργία σταθμών, δεν αναμένεται να εξισορροπήσουν τις συνολικές απώλειες. Η κοινωνική αναταραχή είναι πιθανή, αλλά η εκμετάλλευση ανθρώπινου δυναμικού θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύτιμη σε οικονομίες που αντιμετωπίζουν δημογραφική γήρανση.
Η παραγωγικότητα στις μεταφορές αναμένεται να ενισχυθεί, γεγονός που θα έχει θετική επίδραση στην οικονομία. Ο μέσος Αμερικανός εργαζόμενος αφιερώνει κοντά σε μία ώρα καθημερινά στη μετακίνηση από και προς την εργασία, άρα η δυνατότητα παραγωγικής αξιοποίησης αυτού του χρόνου θα οδηγήσει σε αυξημένη οικονομική απόδοση. Η ομαλότερη κίνηση των αυτόνομων οχημάτων και η βελτιωμένη ανάρτηση διευκολύνουν τη εργασία εν κινήσει, μειώνοντας παράλληλα τις δαπάνες νοσηλείας και αποκατάστασης από ατυχήματα.
Στον τομέα του αστικού σχεδιασμού, οι επιπτώσεις αναμένονται καθοριστικές. Στο κέντρο της μέσης αμερικανικής πόλης, οι χώροι στάθμευσης καταλαμβάνουν περίπου το 25% της επιφάνειας· μεγάλο μέρος τους θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για κατοικίες, γραφεία ή άλλες χρήσεις. Οι θέσεις στάθμευσης στον δρόμο θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από χώρο αποβίβασης ή ευρύτερα πεζοδρόμια, διευκολύνοντας τις κινήσεις με τα πόδια, ενώ η μείωση των ατυχημάτων ενδέχεται να ενθαρρύνει τη χρήση ποδηλάτου. Πυκνότερα κέντρα πόλεων με καλύτερες συνδέσεις θα προσφέρουν ισχυρή οικονομική ώθηση.
Ωστόσο, εκτός κέντρων, τα ρομποταξί πιθανόν να ενισχύσουν την αστική εξάπλωση, καθώς οι μεγαλύτερες διαδρομές θα γίνονται ευκολότερες. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος τα αυτόνομα οχήματα να «απορροφήσουν» επιβάτες από πιο αποδοτικά μέσα μεταφοράς, όπως λεωφορεία και τρένα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση εσόδων και επιδείνωση των υπηρεσιών. Οι κυβερνήσεις ενδέχεται να αναγκαστούν να ενισχύσουν τη χρηματοδότηση των δημόσιων συγκοινωνιών και να αξιοποιήσουν τις αυτόνομες τεχνολογίες προς όφελος τους, όπως με την εισαγωγή αυτοκινούμενων λεωφορείων.
Οράματα για μια «αυτόνομη πόλη»
Ταυτόχρονα, προκύπτουν νέα ρυθμιστικά ζητήματα. Σε δρόμους με κυρίαρχα ρομποταξί, οι κανόνες κυκλοφορίας ενδέχεται να χρειάζονται αυστηροποίηση. Ήδη, οι άνθρωποι οδηγοί έχουν την τάση να «εκφοβίζουν» τα αυτόνομα οχήματα, καθώς οι αλγόριθμοι ασφαλείας προτιμούν να παραχωρούν προτεραιότητα παρά να ρισκάρουν σύγκρουση.
Οι πεζοί, χωρίς τον φόβο των απρόβλεπτων οδηγών, μπορεί να διασχίζουν τον δρόμο με μεγαλύτερη αμέλεια. Ταυτόχρονα, τα αυτόνομα οχήματα είναι πιο ευάλωτα σε βανδαλισμούς ή κλοπές, καθώς δεν υπάρχει οδηγός για να προστατεύσει το όχημα.
Η τελική μορφή της «αυτόνομης πόλης» παραμένει αβέβαιη. Μετά την εφεύρεση του αυτοκινήτου, χρειάστηκε σχεδόν ένας αιώνας για να φτάσουν πόλεις όπως η Ατλάντα, το Ντάλας και το Λος Άντζελες στο μοντέλο των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων και των εκτεταμένων χώρων στάθμευσης. Η νέα εποχή των ρομποταξί φέρνει προκλήσεις αλλά και σημαντικές ευκαιρίες για ασφαλέστερες, πιο αποδοτικές και πιο ευέλικτες πόλεις.
