Μια νέα εποχή έχει ξεκινήσει για τον ψηφιακό κόσμο, με την προσοχή του πλανήτη στραμμένη στην Ωκεανία. Από σήμερα, Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2025, η Αυστραλία έχει καταστεί το πρώτο κράτος παγκοσμίως που εφαρμόζει μια από τις πιο δραστικές και αμφιλεγόμενες νομοθεσίες στην ιστορία του διαδικτύου: την πλήρη απαγόρευση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για παιδιά κάτω των 16 ετών.
Αυτή η νομοθεσία δεν αποτελεί απλώς μια αλλαγή στους όρους χρήσης, αλλά έναν ιστορικό σταθμό που μετακινεί την ευθύνη από τους γονείς στους τεχνολογικούς κολοσσούς. Με πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το Facebook να κλείνουν τις «πόρτες» σε ανήλικους Αυστραλούς, το κεντρικό ερώτημα που απασχολεί τις διεθνείς κυβερνήσεις είναι: Μήπως θα πρέπει να ακολουθήσουμε το ίδιο μοντέλο;
Το «ντόμινο» της νομοθεσίας: Ποιοι ετοιμάζονται να ακολουθήσουν
Η απόφαση της Αυστραλίας δεν είναι τυχαία. Λειτουργεί ως καταλύτης δίνοντας ώθηση σε ένα διεθνές κύμα ρυθμίσεων που έχει αρχίσει να σχηματίζεται εδώ και καιρό. Η κίνηση της Καμπέρα έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον νομοθετών από την Ευρώπη μέχρι την Ασία, ενθαρρύνοντάς τους να αναζητήσουν το αυστραλιανό μοντέλο ως λύση στην «επιβλαβή» επιρροή των αλγορίθμων στην ψυχική υγεία των νέων.
Όπως αναφέρουν αναλύσεις και ρεπορτάζ, πολλές χώρες βρίσκονται ήδη στα πρόθυρα λήψης παρόμοιων μέτρων:
- Η Δανία φαίνεται να είναι η πιο ενεργητική υποστηρίκτρια της αυστραλιανής προσέγγισης. Η κυβέρνηση έχει προτείνει την απαγόρευση των social media για παιδιά κάτω των 15 ετών, διατηρώντας ωστόσο την δυνατότητα γονικής συναίνεσης για τους 13χρονους και 14χρονους. Παρόμοιες κινήσεις παρατηρούνται και στην Νορβηγία, όπου σχεδιάζεται η αύξηση του κατώτατου ορίου ηλικίας στα 15 έτη, ενώ η προστασία των προσωπικών δεδομένων των παιδιών είναι στον πυρήνα της στρατηγικής τους.
- Η Μαλαισία έχει θέσει ως στόχο το 2026 να εφαρμόσει απαγόρευση για παιδιά κάτω των 16, καθαρά μιμούμενη την Αυστραλία, με νέα πλαίσια αδειοδότησης για τις πλατφόρμες.
- Στη Γαλλία, η συζήτηση έχει γίνει έντονη, με προτάσεις για απαγόρευση στους κάτω των 15 ετών και την ιδέα «ψηφιακής απαγόρευσης κυκλοφορίας» για εφήβους 15-18 ετών κατά τις βραδινές ώρες. Στην Ισπανία, το όριο αναμένεται να αυξηθεί από τα 14 στα 16 έτη.
Η Ελληνική πραγματικότητα: Το «κλειδί» του Gov.gr και οι κινήσεις στα σχολεία
Στην Ελλάδα, αν και οι συζητήσεις περί καθολικής απαγόρευσης εμπνευσμένες από την Αυστραλία δεν έχουν ξεκινήσει επισήμως, το έδαφος είναι πιο πρόσφορο από ποτέ. Η κυβέρνηση έχει κάνει ένα πρώτο βήμα, επιβάλλοντας «αυστηρή» απαγόρευση χρήσης κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, συγκεντρώνοντας θετική ανταπόκριση από την κοινή γνώμη.
Το ψηφιακό πορτοφόλι Gov.gr Wallet αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο για μια ενδεχόμενη εφαρμογή ορίου ηλικίας στα social media. Μέσω του Gov.gr, οι χρήστες θα μπορούσαν να πιστοποιούνται ως ενήλικοι ή ανήλικοι, χωρίς την ανάγκη παράδοσης της ταυτότητάς τους στις πλατφόρμες. Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε αν η Αθήνα θα επιλέξει να ακολουθήσει το δρόμο της Καμπέρα ή αν θα περιμένει μια ενιαία ευρωπαϊκή οδηγία μέσω της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA).
Ο μηχανισμός της απαγόρευσης και τα πρόστιμα
Αυτό που καθιστά τον νόμο της Αυστραλίας ξεχωριστό είναι η αυστηρότητά του απέναντι στις τεχνολογικές εταιρείες. Σε αντίθεση με τις παλαιότερες προσεγγίσεις που βασίζονταν στην «καλή θέληση», ο νέος νόμος (Online Safety Amendment Act) απειλεί τους γίγαντες της τεχνολογίας με πρόστιμα που φτάνουν τα 50 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας (περίπου 30 εκατ. ευρώ), εάν αποτύχουν να κρατήσουν τα παιδιά εκτός. Αν και το ποσό μπορεί να φαίνεται μικρό για τις Big Tech, η ποσοστιαία επιβάρυνση αναλόγως με τις παραβιάσεις καθιστά την κατάσταση ακόμα πιο σοβαρή.
Η ευθύνη για την επαλήθευση της ηλικίας βαραίνει αποκλειστικά τις πλατφόρμες. Οι γονείς ή τα παιδιά που πιθανώς παρακάμψουν το σύστημα δεν θα τιμωρούνται, αλλά οι ίδιες οι πλατφόρμες αν δεν έχουν λάβει «εύλογα μέτρα» για τον περιορισμό τους. Αυτό επιφέρει έναν τεχνολογικό πονοκέφαλο για τις πλατφόρμες, οι οποίες καλούνται να εφαρμόσουν ηλικιακές ταυτοποιήσεις χωρίς να παραβιάζουν την ιδιωτικότητα.
Αντιδράσεις και προκλήσεις: Είναι η λύση ή μια «Ψηφιακή Εξορία»;
Η εφαρμογή του νόμου δεν έχει αποδέκτες μόνο υποστηρικτές. Πολλοί γονείς και οργανώσεις ψυχικής υγείας χαιρετίζουν την κίνηση, θεωρώντας ότι δίνονται στους νέους οι ευκαιρίες να ζήσουν μια παιδική ηλικία χωρίς την τοξικότητα των social media. Ωστόσο, υφίσταται και ο αντίλογος.
Ειδικοί σε θέματα τεχνολογίας και δικαιωμάτων προειδοποιούν ότι η απαγόρευση μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση ευάλωτων παιδιών, όπως οι LGBTQ+ ή εκείνα που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, τα οποία βρίσκουν στήριξη σε διαδικτυακές κοινότητες. Υπάρχει επίσης ο φόβος ότι τα παιδιά, με την ευρηματικότητα τους, θα στραφούν σε μη ρυθμισμένες πλατφόρμες, αυξάνοντας τους κινδύνους τους.
Αναφορικά με τις πλατφόρμες, όπως το YouTube και η Meta, οι αξιωματούχοι τους κυρίως εκφράζουν την απογοήτευσή τους, υποστηρίζοντας ότι η νομοθεσία είναι επιπόλαιη και τεχνικά δύσκολη στην εφαρμογή, αφαιρώντας από τους νέους πολύτιμους πόρους και ευκαιρίες έκφρασης.
Το μέλλον του διαδικτύου
Η Αυστραλία έχει μόλις ξεκινήσει ένα πείραμα που θα μπορούσε να καθορίσει τον μέλλον του διαδικτύου. Αν το μέτρο αποφέρει θετικά αποτελέσματα, με μειώσεις στη κατάθλιψη και το cyberbullying, είναι σίγουρο ότι το 2026 θα δούμε περισσότερες χώρες να υψώνουν ψηφιακά τείχη.
Είναι σαφές ότι η εποχή της ανεξέλεγκτης πρόσβασης των παιδιών στα social media τελειώνει. Το ερώτημα δεν είναι πια «αν» θα υπάρξουν περιορισμοί, αλλά «πώς» θα εφαρμοστούν ώστε να προστατεύουν χωρίς να αποκλείουν.
