Μια νέα επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει ότι οι γιγάντιες μαύρες τρύπες που βρίσκονται στα κέντρα των γαλαξιών δεν περιορίζονται μόνο στην κατανάλωση ύλης, αλλά επίσης εκτοξεύουν ισχυρούς «κοσμικούς ανέμους» στο διάστημα. Αυτή η διαδικασία προκαλεί έντονες αυξομειώσεις στο φως που εκπέμπουν, ιδιαιτέρως στις ακτίνες Χ.
Σχεδόν όλοι οι γαλαξίες στο σύμπαν, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας, φιλοξενούν στο κέντρο τους μαύρες τρύπες με μάζα εκατομμυρίων ή και δισεκατομμυρίων φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου μας.
Η ισχυρή βαρυτική τους έλξη έχει τη δυνατότητα να παγιδεύσει ύλη από το περιβάλλον τους, κυρίως αέρια που βρίσκονται στους γαλαξίες. Αυτή η ύλη περιδινίζεται γύρω από τη μαύρη τρύπα σχηματίζοντας σπειροειδείς δομές και τελικά προσπίπτει σε αυτή, αυξάνοντας περαιτέρω τη μάζα της.
Ωστόσο, η ύλη δεν εξαφανίζεται σιωπηλά καθώς πλησιάζει τη μαύρη τρύπα. Η ενισχυμένη βαρύτητα και η τριβή λόγω της περιδίνησης της θερμαίνουν σε τρομακτικά επίπεδα, παράγοντας μεγάλες ποσότητες ενέργειας που ακτινοβολούνται ως λαμπρό φως και μπορούν να ανιχνευτούν από τα τηλεσκόπια.
Αυτές οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, που απορροφούν ύλη και εκπέμπουν έντονο φως, ονομάζονται κβάζαρ και αποτελούν μερικά από τα πιο λαμπρά αντικείμενα στο σύμπαν.
Προγενέστερες μελέτες είχαν υποστηρίξει ότι όσο πιο γρήγορος είναι ο ρυθμός απορρόφησης ύλης, τόσο πιο αδύναμο είναι το τρεμόπαιγμα της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας. Ωστόσο, η νέα έρευνα αμφισβητεί αυτή την καθιερωμένη άποψη. Τα ευρήματα προέρχονται από παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου eROSITA.
«Αντίθετα με τις προσδοκίες μας, παρατηρήσαμε ότι το τρεμόπαιγμα στις ακτίνες Χ γίνεται εντονότερο για μαύρες τρύπες που απορροφούν ύλη με ταχύτερο ρυθμό», σημείωσε ο δρ. Αντώνης Γεωργακάκης από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ο οποίος είναι επικεφαλής της μελέτης.
- Ποιες είναι οι αιτίες αυτού του απροσδόκητου φαινομένου;
- Οι αστρονόμοι υποστηρίζουν ότι η απάντηση σχετίζεται με ισχυρούς ανέμους εκροής υλικού που δημιουργούνται από το ίδιο το κβάζαρ. Αυτοί οι ανέμοι μπορούν να σχηματίσουν νέφη ύλης που «κρύβουν» περιστασιακά την πηγή φωτός, προκαλώντας το χαρακτηριστικό τρεμόπαιγμα.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με ηγέτη τον δρ. Αντώνη Γεωργακάκη και συμμετοχή της δρ. Μαρίας Χήρα και του δρ. Angel Ruiz.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) συμμετέχουν στη γερμανική κοινοπραξία που διαχειρίζεται το τηλεσκόπιο eROSITA, προσφέροντας εργαλεία λογισμικού για τη βαθμονόμηση των οπτικών ακτίνων Χ και την ανάλυση των παρατηρήσεων.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έχουν δημοσιευτεί στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Monthly Notices» της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ).
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση: https://arxiv.org/abs/2512.09047
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Μ. Κουζινοπούλου
Αθήνα, Ελλάδα
