Η στεγαστική κρίση έχει φτάσει σε οξυμένα επίπεδα στην Ευρώπη, με τις Βρυξέλλες να προχωρούν στην εκπόνηση του πρώτου Σχεδίου για Προσιτή Στέγη. Το σχέδιο αυτό στοχεύει να αναθεωρήσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, προσφέροντας ανακούφιση σε χαμηλόμισθες ομάδες και σε εκείνες που αντιμετωπίζουν εμπόδια στην αγορά κατοικίας λόγω των υψηλών τιμών.
«Η προσιτή τιμή της στέγασης έχει μετατραπεί σε επείγον ζήτημα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Για αυτόν τον λόγο, η προσιτή στέγη είναι κορυφαία προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο τη διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης στην Ευρώπη,» διατρανώνει η ανακοίνωση της Κομισιόν.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο αναμένεται να εγκριθεί αυτή την εβδομάδα, όπως αναφέρει σε συνέντευξη του στο POLITICO, ο Δανός Επίτροπος για την Ενέργεια και τη Στέγαση, Dan Jørgensen.
Πράξεις και όχι λόγια για τη στεγαστική κρίση
«Πρόκειται για μια πραγματική κρίση» τονίζει ο Jørgensen, προσθέτοντας ότι δεν αρκούν μόνο λόγια.
«Η αδράνεια της Ευρώπης ενισχύει τους δεξιούς λαϊκιστές»
Το πακέτο μέτρων, σύμφωνα με το δημοσίευμα, θα στοχεύσει στην απελευθέρωση δημόσιων κεφαλαίων για τη δημιουργία νέων κατοικιών, στη παρακολούθηση της κερδοσκοπίας στην αγορά και στην παροχή εργαλείων στις περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις για τον περιορισμό των βραχυπρόθεσμων ενοικιών, οι οποίες συμβάλλουν στην έλλειψη κατοικιών.
«Το σχέδιο θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ και συστάσεις για εφαρμογή από τα κράτη μέλη», δηλώνει ο Jørgensen, προσθέτοντας ότι η Κομισιόν σκοπεύει να δώσει στις εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις τα μέσα για να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές, ενώ δεν θα ξεπερνά τον ρόλο της σε έναν τομέα που δεν έχει επίσημα αρμοδιότητα.
«Αυτό αποτελεί πραγματικό πρόβλημα που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους. Η αδράνεια χειροτερεύει την κατάσταση, παιχνίδι στα χέρια των δεξιών λαϊκιστών», επεσήμανε, αναφερόμενος στα υπερεθνικιστικά κόμματα που εκμεταλλεύονται την δυσαρέσκεια για τις υψηλές τιμές κατοικίας στην Ολλανδία και την Πορτογαλία.
«Συνήθως, η ΕΕ δεν έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο εδώ. Αυτό πρέπει να αλλάξει».
Η δέσμη μέτρων κατά της στεγαστικής κρίσης
Η πιο σημαντική δράση που αναμένεται να ανακοινωθεί είναι η αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, προκειμένου να διευκολυνθεί η κατασκευή προσιτών κατοικιών από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Τα κράτη μέλη ανησυχούν ότι μπορούν να χρησιμοποιούν δημόσια χρήματα μόνο για την παροχή στέγης σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Αλλά και η μεσαία τάξη δυσκολεύεται με τις υψηλές τιμές, γι’ αυτό οι νέοι κανονισμοί θα επιτρέπουν τη χρήση των κονδυλίων για όλες τις ομάδες χωρίς πρόσβαση στην αγορά κατοικίας.
Στεγαστική κρίση και βραχυπρόθεσμη ενοικίαση
Το πακέτο θα παρέχει επίσης στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές εργαλεία για στοχευμένες παρεμβάσεις κατά των τουριστικών διαμερισμάτων, που συμβάλλουν στην επιδείνωση της έλλειψης στέγης σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη, η Φλωρεντία και η Πράγα.
«Δεν συμφωνώ με την απαγόρευση των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων», διευκρίνισε ο Jørgensen, σημειώνοντας ότι αυτές οι πλατφόρμες προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες στους επισκέπτες και υποστηρίζουν ορισμένες οικογένειες οικονομικά.
«Το απόθεμα κατοικιών έχει μετατραπεί σε “χρυσό” ή “Bitcoin”, μία επένδυση μόνο για κέρδος»
Ο Επίτροπος προειδοποίησε ότι το μοντέλο αυτό αναπτύσσεται με ρυθμούς που κανείς δεν περίμενε, με τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις να φθάνουν το 20 % των κατοικιών σε περιοχές υψηλής ζήτησης. «Έχει εξελιχθεί σε μία μηχανή χρημάτων» παρατήρησε.
Επιπλέον, οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές θα είναι εκείνες που θα αποφασίσουν αν θα χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία για την περιορισμό των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων. «Δεν θα αναγκάσουμε κανέναν», δήλωσε. «Αν πιστεύετε ότι η κατάσταση είναι καλή, μπορείτε να διατηρήσετε τα πράγματα όπως είναι».
Η κερδοσκοπία στην αγορά κατοικίας
Το πακέτο θα περιλαμβάνει επίσης προτάσεις για την καταπολέμηση της κερδοσκοπίας στην αγορά κατοικίας.
Ο Jørgensen, αν και δεν διαφωνεί με το να κερδίζουν οι άνθρωποι, είπε ότι το απόθεμα κατοικιών δεν πρέπει να θεωρείται «χρυσός» ή «Bitcoin». «Η στέγη είναι ανθρώπινο δικαίωμα» υπογράμμισε.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε αναφέρει στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2025 ότι «η στέγαση είναι θέμα αξιοπρέπειας και δικαιοσύνης». Από το 2017, ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων καθόρισε τη στέγαση ως κοινωνικό δικαίωμα στην Ευρώπη. «Ήρθε η ώρα για την πραγματοποίηση αυτής της υποσχέσεως».
Ως πρώτο βήμα, το πακέτο θα προτείνει παρακολούθηση των κερδοσκοπικών συναλλαγών και προσδιορισμό του προβλήματος. Ο Jørgensen όμως εξέφρασε ανησυχία ότι η χρήση των δεδομένων για συγκεκριμένες ενέργειες μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη. «Αν και η ύπαρξη του προβλήματος δεν αμφισβητείται, υπάρχει πολιτική διαμάχη για το αν είναι καλό ή κακό». Η ρύθμιση, ωστόσο, είναι αναγκαία για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Το ζήτημα της αρμοδιότητας
Το πακέτο μέτρων της Επιτροπής για τη στέγαση θα περιλαμβάνει μια νέα στρατηγική για τις κατασκευές, στοχεύοντας στη μείωση της γραφειοκρατίας και τη δημιουργία κοινών προτύπων. Αυτό θα διευκολύνει τη χρήση ανταγωνιστικών υλικών που κατασκευάζονται σε ένα κράτος μέλος σε έργα στέγασης άλλου κράτους μέλους.
Επίσης, θα εξεταστεί πώς μπορούν να υποστηριχθούν οι πάνω από ένα εκατομμύριο άστεγοι Ευρωπαίοι, πολλοί από τους οποίους δεν είναι πολίτες των χωρών όπου ζουν. «Θέλουμε να εξετάσουμε τα δικαιώματα τους και πώς αυτά γίνονται σεβαστά», σημείωσε ο Jørgensen, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για ανθρώπους σε ανάγκη που αξίζουν τη βοήθεια και τη συμπόνια μας.
Ο Επίτροπος τόνισε ότι το πακέτο δεν ισοδυναμεί με κατάληψη εξουσίας από την Επιτροπή, καθώς οι εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις είναι οι καταλληλότεροι φορείς για την αντιμετώπιση πολλών πτυχών της κρίσης. «Ωστόσο» είπε, «υπάρχουν τομείς στους οποίους δεν έχουμε κάνει τίποτα, αλλά μπορούμε να δράσουμε».
Αν και οι περισσότερες προτάσεις του σχεδίου θα είναι προαιρετικές για τα κράτη μέλη, ο Jørgensen προειδοποίησε να μην αγνοηθούν. «Η Επιτροπή προσφέρει λύσεις, και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να λογοδοτούν στους πολίτες τους εάν δεν πράξουν κάτι που είναι προφανές».
«Οι πολίτες θα εκμεταλλευτούν κάθε ευκαιρία να εκφράσουν τα αιτήματά τους, είτε σε τοπικές, είτε σε εθνικές, είτε σε ευρωπαϊκές εκλογές», εξήγησε. «Με όλο το σεβασμό, απευθύνω έκκληση στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σε όλη την Ευρώπη να λάβουν σοβαρά υπόψη το πρόβλημα, αλλιώς θα παραδώσουν την εξουσία στους λαϊκιστές».
