Η μετανάστευση κατέχει εδώ και χρόνια κυρίαρχη θέση στην ατζέντα των ευρωπαϊκών χωρών, και η Ελβετία δεν αποτελεί εξαίρεση, ειδικά κατά την τελευταία περίοδο. Οι καθυστερημένες και σε πολλές περιπτώσεις αβέβαιες πολιτικές των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, έχουν συμβάλλει στη δημιουργία ενός αρνητικού κλίματος που έγινε γρήγορα αισθητό και σε πολιτικό επίπεδο.
Σύμφωνα με πρόσφατες αναλύσεις του Bloomberg, η συνεχώς διογκούμενη υποστήριξη προς τα ακροδεξιά κόμματα ασκεί πίεση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υιοθετήσουν αυστηρότερες πολιτικές ελέγχου στη μετανάστευση. Η Ελβετία είναι έτοιμη να ψηφίσει επί μίας πρότασης που φιλοδοξεί να επιβάλει ένα ανώτατο όριο στον πληθυσμό της.
Η συγκεκριμένη πρόταση θα μπορούσε στο μέλλον να οδηγήσει σε γενική απαγόρευση νέων αφίξεων αν ο πληθυσμός, ο οποίος σήμερα ανέρχεται σε περίπου 9 εκατομμύρια, ξεπεράσει τα 10 εκατομμύρια, χωρίς να διακρίνεται ανάμεσα σε πρόσφυγες, ειδικευμένους εργαζόμενους και υψηλόμισθους επαγγελματίες.
Δημοψηφίσματα: Μία ελβετική παράδοση
Οι πολίτες της Ελβετίας αναμένεται ότι θα κληθούν να ψηφίσουν για την πρόταση αυτή το επόμενο έτος, στο πλαίσιο του ιδιαίτερου δημοκρατικού συστήματος της χώρας που επιτρέπει τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για σημαντικές συνταγματικές τροποποιήσεις.
Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι υπάρχει πιθανότητα έγκρισης της πρότασης από τους Ελβετούς πολίτες. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει έλλειψη κρίσιμων δεξιοτήτων, πλήττοντας τελικά την ανταγωνιστικότητα της Ελβετίας, σημειώνει το Bloomberg.
Το αποτέλεσμα θα καθορίσει πόσο μακριά είναι διατεθειμένοι οι πολίτες να προχωρήσουν προκειμένου να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη χώρα τους ελκυστικό προορισμό.
Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην υποστήριξη του περιορισμού του πληθυσμού;
Η ισχυρή οικονομία της Ελβετίας έχει αναδείξει τη χώρα ως ένα σημαντικό κέντρο έλξης για ξένους εργαζομένους. Με διεθνείς επιχειρήσεις όπως η UBS Group AG, η Nestlé SA και η Novartis AG να εδρεύουν εκεί, η χώρα είναι ελκυστική για πολλές δεξιότητες και επαγγελματίες.
Επιπλέον, οι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές και η υψηλής ποιότητας εκπαίδευση έχουν συμβάλει στον θετικό επιχειρηματικό κλίμα. Κολοσσοί όπως η Google και η IBM Corp. εχουν επιλέξει την Ελβετία ως έδρα τους.
Η κατά κεφαλήν οικονομική παραγωγή της χώρας διαπρέπει, κατατάσσοντας την Ελβετία στην έκτη θέση παγκοσμίως.
Ωστόσο, η αύξηση του πληθυσμού, η οποία παρατηρείται σταθερά τα τελευταία πενήντα χρόνια, έχει προκαλέσει ανησυχίες στους ντόπιους για τα υψηλά ενοίκια, τις κυκλοφοριακές συμφόρησεις και τον συνωστισμό στα δημόσια μέσα μεταφοράς, θέτοντας σε κίνδυνο την ποιότητα ζωής τους.
Στις τελευταίες εκλογές, το δεξιό Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP) κέρδισε το 28% των ψήφων, προτείνοντας την ιδέα του περιορισμού πληθυσμού ως μέτρο που στόχο έχει την προστασία του «ελβετικού τρόπου ζωής» και του περιβάλλοντος.
Η Ελβετία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ξένους εργάτες – Ποσοστό ξένων σε κάθε τομέα
Ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της Ελβετίας
Ο πληθυσμός της Ελβετίας αυξήθηκε κατά περίπου 10% την τελευταία δεκαετία, ρυθμός πολύ πιο γρήγορος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η αύξηση ήταν λιγότερο από 2%, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η μετανάστευση είναι ο κύριος παράγοντας που τροφοδοτεί αυτήν την αύξηση, με το φυσικό ρυθμό (η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων) να συνεισφέρει μόλις το 1% της συνολικής αύξησης.
Η αύξηση του πληθυσμού ήταν πολύ υψηλή το 2023, επικεντρώνοντας την προσοχή στις αφίξεις προσφύγων από την Ουκρανία, ενώ οι περισσότεροι μετανάστες προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από άλλες χώρες με τις οποίες η Ελβετία έχει υπογράψει συμφωνίες ελεύθερης κυκλοφορίας.
Πιθανότητες υπέρ της πρότασης
Η πρόταση έχει αρκετές πιθανότητες να περάσει, αν και η ελβετική κυβέρνηση, η οποία περιλαμβάνει και το SVP, τάσσεται κατά του σχεδίου. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση, που διεξήχθη στα τέλη Νοεμβρίου και δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο, αποκάλυψε ότι το 48% των ψηφοφόρων ήταν είτε υπέρ είτε έτοιμοι να υποστηρίξουν την πρόταση, με το 41% να είναι κατά και το 11% αναποφάσιστοι.
Στο ελβετικό σύστημα άμεσης δημοκρατίας, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να ψηφίζουν έως και τέσσερις φορές το χρόνο για ζητήματα που κυμαίνονται από φορολογικές πολιτικές μέχρι και σε πιο κοινωνικά θέματα. Συνήθως, η υποστήριξη για προτάσεις μειώνεται καθώς πλησιάζει η ημερομηνία ψηφοφορίας, όμως προηγούμενες έρευνες έδειξαν σταθερό επίπεδο υποστήριξης για την πρόταση περιορισμού του πληθυσμού.
Επιπτώσεις από την επιβολή πληθυσμιακού ορίου
Οι υποστηρικτές της πρότασης προτείνουν την εφαρμογή πολλαπλών σταδίων που θα ενεργοποιηθούν εάν ο πληθυσμός ξεπεράσει τα 9,5 εκατομμύρια πριν το 2050, γεγονός που θεωρείται εφικτό με βάση τις τρέχουσες προβλέψεις.
Η αρχική φάση θα αφορά τους αιτούντες άσυλο και τις οικογένειες αλλοδαπών, οι οποίοι θα αντιμετωπίζουν περιορισμούς στην είσοδό τους. Εάν ο πληθυσμός φτάσει τα 10 εκατομμύρια, η Ελβετία ενδέχεται να αποσυρθεί από τις διεθνείς συμφωνίες που ρυθμίζουν τη μετανάστευση.
Εάν η Ελβετία δεν καταφέρει να μειώσει τον πληθυσμό κάτω από τα 10 εκατομμύρια εντός δύο ετών, αυτό θα έχει ριζικές συνέπειες, καθώς η χώρα θα αποσυρθεί από τη συμφωνία ελεύθερης κυκλοφορίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις για τους 1,5 εκατομμύριο πολίτες της ΕΕ που διαμένουν στην Ελβετία.
Αντίκτυποι στην ελβετική οικονομία
Πολλές επιχειρηματικές οργανώσεις εκφράζουν ανησυχίες, προειδοποιώντας για δυνητικές αρνητικές επιπτώσεις στη οικονομία. Σύμφωνα με την Economiesuisse, οι περιορισμοί ενδέχεται να δημιουργήσουν σοβαρή έλλειψη εργατικού δυναμικού έως το 2040, η οποία δε θα μπορεί να καλυφθεί χωρίς τη βοήθεια μεταναστών.
Ορισμένοι επιχειρηματίες, ωστόσο, δείχνουν στήριξη στην πρόταση, συμπεριλαμβανομένης της Διευθύνουσας Συμβούλου της Ems-Chemie Holding AG, Magdalena Martullo-Blocher, και του βουλευτή Thomas Matter, που είναι και οι δύο μέλη του SVP.
Συμπεράσματα για το μέλλον
Δεν υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις σχετικά με τον οικονομικό αντίκτυπο της πρότασης, όμως αναμένεται να αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη της Ελβετίας. Σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες ελλείψεις επαγγελματιών και τη γήρανση του πληθυσμού, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι σοβαρές, με κίνδυνο να ανατραπούν οι κρίσιμες διμερείς συμφωνίες με την ΕΕ, οι οποίες αφορούν το 40% των ελβετικών εξαγωγών. Οι υποστηρικτές argument. για χαμηλότερα ενοίκια και κόστος υποδομών, ισχυρίζονται ότι αυτά τα ζητήματα μπορούν να ισορροπηθούν.
