Το Αρχείο της ΕΡΤ υποδέχεται τον Νοέμβριο με εξαιρετικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ με σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό.
Ειδικότερα, την εβδομάδα από Δευτέρα 3 έως και Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2025, ξεχωρίζουν τα αφιερώματα στον ποιητή της Ελληνικής Επανάστασης Ανδρέα Κάλβο, στη συγγραφέα Μαρία Ιορδανίδου, στην ποιήτρια Μελισσάνθη, στον αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο, στον Άγγλο συγγραφέα Τζον Φόουλς, στους ηθοποιούς Σμάρω Στεφανίδου, Αλέκο Αλεξανδράκη και Κώστα Τσάκωνα, καθώς και στην επίσκεψη του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Σαρλ ντε Γκολ στην Ελλάδα, στις 16-19 Μαΐου 1963.
Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤ
www.ert.gr/ert-arxeio/ καθώς και στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook
www.facebook.com/ERTarchive
3 Νοεμβρίου 1869: Θάνατος του ποιητή Ανδρέα Κάλβου
«Ανδρέας Κάλβος»
Ο ποιητής της Ελληνικής Επανάστασης Ανδρέας Κάλβος (1792-1869) θεωρείται από τους σημαντικότερους ποιητές στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, με καταλυτική επίδραση στις επόμενες γενιές. Είναι, μαζί με τον σύγχρονό του Διονύσιο Σολωμό, ένας από τους γενάρχες της νεοελληνικής ποίησης. Στις περίφημες «Ωδές» του, είκοσι στον αριθμό, που δημοσιεύτηκαν σε δύο συλλογές (στη Γενεύη το 1824 και στο Παρίσι το 1826), περιγράφει και εξυμνεί τον εθνικό αγώνα και έννοιες, όπως η ελευθερία, η δόξα, η αρετή και η δικαιοσύνη.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ «Ανδρέας Κάλβος», που γυρίστηκε το 1992 για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Ανδρέα Κάλβου και αναφέρεται στη ζωή και στο έργο του ποιητή. Παρακολουθεί τους σημαντικότερους σταθμούς της ζωής του και ανασυνθέτει ταυτόχρονα το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής μέσα στην οποία ο Κάλβος συγκρότησε τόσο τη λογοτεχνική όσο και την πολιτική οπτική του.
Μιλούν ο καθηγητής Πανεπιστημίου Μιχάλης Μερακλής και ο διδάκτορας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Birmingham, φιλόλογος Γιώργος Ανδρειωμένος.
Αφήγηση-απαγγελία ποιημάτων: Γιάννης Φέρτης
Σενάριο-σκηνοθεσία: Διονύσης Ζουρμπάνος
Έρευνα-κείμενα: Τερέζα Μυλωνά
Αφιέρωμα στον ηθοποιό Κώστα Τσάκωνα
«Βεγγαλικά»
Για τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τον θάνατο του ηθοποιού Κώστα Τσάκωνα, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 4 Νοεμβρίου 2015, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει απόσπασμα από το τέταρτο επεισόδιο της σειράς «Βεγγαλικά», παραγωγής 1988.
Ο Θανάσης Θανασούλας, τον οποίο υποδύεται ο Θανάσης Βέγγος, αναζητεί τον γαμπρό του στο γραφείο από το οποίο είχε προσληφθεί ως λιμενεργάτης, διευθυντής του οποίου είναι ο κύριος Κουφαλάς, τον οποίο υποδύεται ο Κώστας Τσάκωνας, αλλά μάταια.
Σκηνοθεσία: Θανάσης Βέγγος
Σενάριο: Γιώργος Λαζαρίδης
Πρωταγωνιστούν: Θανάσης Βέγγος, Κώστας Τσάκωνας, Κλεό Σκουλούδη, Ρέα Χαλκιαδάκη, Τάκης Χαλάς, Μαριλένα Μεταξά, κ.ά.
Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook
(www.facebook.com/ERTarchive)
4 Νοεμβρίου 1901: Γέννηση του αρχαιολόγου Σπύρου Μαρινάτου
«Κινηματογραφικά Επίκαιρα»
Ο φακός των «Ελληνικών Επικαίρων» μάς μεταφέρει στο 1967, όταν ο γενικός επιθεωρητής της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, Σπυρίδων Μαρινάτος, παραχωρούσε συνέντευξη Τύπου για τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών της Σαντορίνης στην αίθουσα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).
Η συνέντευξη συνοδεύεται από την προβολή διαφανειών με εικόνες από τις ανασκαφές.
Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook
(www.facebook.com/ERTarchive)
5 Νοεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Γλώσσας των Ρομά
«Οι Τσιγγάνοι»
Το τελευταίο επεισόδιο της σειράς «Οι Τσιγγάνοι», παραγωγής 1995, εξετάζει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες Ρομά στην εκπαίδευση και εστιάζει σε αρκετά σημεία στη γλώσσα τους, κυρίως γύρω από τις ρίζες και τις ιδιαιτερότητές της, όπως οι αναφορές του γλωσσολόγου Βαγγέλη Μαρσέλου, ο οποίος αναφέρεται στη γραπτή αποτύπωση των Ρομανί και μιλάει τη γλώσσα. Ειδικοί και εκπρόσωποι των Ρομά καταρρίπτουν στερεότυπα και αναδεικνύουν τη σημασία της εκπαίδευσης.
Το επεισόδιο αναδεικνύει πρωτοβουλίες συνεργασίας τοπικών φορέων για ίσες ευκαιρίες μάθησης.
Σενάριο-σκηνοθεσία: Λευτέρης Χαρωνίτης
Αφιέρωμα στον Άγγλο συγγραφέα Τζον Φόουλς
«Βιβλιόραμα»
Για τα 20 χρόνια από τον θάνατο του Άγγλου συγγραφέα Τζον Φόουλς, που έφυγε από τη ζωή στις 5 Νοεμβρίου 2005, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει απόσπασμα από το εναρκτήριο επεισόδιο του δεκαπενθήμερου τηλεοπτικού περιοδικού για το βιβλίο «Βιβλιόραμα», που προβλήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 1988. Παρουσιάζεται από τον Μιχάλη Μήτρα, στην ενότητα παρουσίασης των νέων εκδόσεων στην εκπομπή, η έκδοση του «Συλλέκτη», από τις Εκδόσεις «Εστία» σε μετάφραση Φαίδωνα Ταμβακάκη.
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Βερνίκος
Eπιμέλεια: Μιχάλης Μήτρας – Κατερίνα Ζαρόκωστα
Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook
(www.facebook.com/ERTarchive)
6 Νοεμβρίου 1989: Θάνατος της συγγραφέως Μαρίας Ιορδανίδου
«Παρασκήνιο»
Για την επέτειο των 36 χρόνων από τον θάνατο της Μαρίας Ιορδανίδου, της συγγραφέως που έμεινε γνωστή για το βιβλίο της «Λωξάντρα», το Αρχείο ΕΡΤ προτείνει επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Παρασκήνιο», παραγωγής 1982, με συνέντευξη της ίδιας της Ιορδανίδου, η οποία μιλάει για τη ζωή και το έργο της, ενώ η κάμερα την παρακολουθεί στην καθημερινότητά της στο σπίτι της, στη Νέα Σμύρνη, και στη γειτονιά της.
Σκηνοθεσία: Λάκης Παπαστάθης
Ρεπορτάζ: Δημήτρης Γκιώνης
Αφιέρωμα στην ηθοποιό Σμάρω Στεφανίδου
«Συν και Πλην»
Στο συγκεκριμένο επεισόδιο της εκπομπής «Συν και Πλην», παραγωγής 2002, η Σμάρω Στεφανίδου, η οποία έφυγε από τη ζωή στις 7 Νοεμβρίου 1910, παραχωρεί εκτενή συνέντευξη στον Ανδρέα Ροδίτη και στη Μάριον Μιχελιδάκη.
Η γνωστή ηθοποιός επιχειρεί μια αναδρομή στη ζωή και στην καριέρα της, αναφερόμενη στη συνεργασία της με κορυφαίους ηθοποιούς και θιάσους του θεάτρου όπως η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Κάρολος Κουν, ο Βασίλης Λογοθετίδης, ο Δημήτρης Χορν κ.ά.
Θυμάται τη φιλία της με σημαντικούς ανθρώπους του θεάτρου και τονίζει πως κορυφαία στιγμή της καριέρας της υπήρξε ο ρόλος της Εκάβης στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Τσαρούχη, στο Θέατρο της οδού Καπλανών και στους Δελφούς.
Στο στούντιο της εκπομπής παρευρίσκεται και η κόρη της, Λήδα Σάνταλα, η οποία μιλάει για τη μητέρα της και τις παιδικές της μνήμες. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, παρεμβαίνει τηλεφωνικά η Μάρω Κοντού και προβάλλονται σύντομες συνεντεύξεις της Μπέτυς Βαλάση και του Σπύρου Μπιμπίλα, οι οποίοι μιλούν για τη φιλία τους με τη Σμάρω Στεφανίδου και εξυμνούν το ταλέντο και το ήθος της.
Παρουσίαση: Ανδρέας Ροδίτης – Μάριον Μιχελιδάκη
Σκηνοθεσία: Γιώργος Δαδίνας
«Πρόσωπα Θεάτρου» – «Αλέκος Αλεξανδράκης»
Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από τον θάνατο του Αλέκου Αλεξανδράκη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 8 Νοεμβρίου 2005. Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα Θεάτρου», παραγωγής 1984, στο οποίο ο Αλέκος Αλεξανδράκης, μέσα από την προσωπική του αφήγηση, ξετυλίγει σταθμούς της ζωής του, καθώς και της θεατρικής και κινηματογραφικής πορείας του. Η πενταετία 1954-1959 ήταν η περίοδος καταξίωσής του στο θέατρο, αφού συνεργαζόμενος κυρίως με το Εθνικό, ερμήνευσε έξοχα σημαντικούς ρόλους σε παραστάσεις αρχαίου δράματος αλλά και σε έργα κλασικού ρεπερτορίου.
Έργο-σταθμός στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία είναι η σκηνοθεσία από τον ίδιο της ταινίας «Συνοικία το όνειρο» (1961), σε σενάριο Τ. Λειβαδίτη και Κ. Κοτζιά, που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αλλά απαγορεύτηκε από τη λογοκρισία της εποχής.
Για πτυχές της προσωπικότητάς του μιλούν οι γυναίκες που ήταν σύντροφοι στην ιδιωτική του ζωή, όπως η Αλίκη Γεωργούλη που εμφανίζεται στην εκπομπή. Αναφορές μεγάλων πρωταγωνιστριών του θεάτρου και του κινηματογράφου, όπως της Αλίκης Βουγιουκλάκη, της Τζένης Καρέζη, της Ζωής Λάσκαρη, της Ελένης Χατζηαργύρη, της Μαίρης Χρονοπούλου και άλλων, αναδεικνύουν πλευρές του ανθρώπου και του ηθοποιού Αλεξανδράκη, ενώ προβάλλονται χαρακτηριστικές σκηνές από ταινίες που συμπρωταγωνιστούν μαζί του και αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Σκηνοθεσία: Γκαίη Αγγελή
Έρευνα-επιμέλεια-παρουσίαση: Νανά Νικολάου – Χρίστος Αυθίνος
Ημερομηνία πρώτης μετάδοσης: 12 Νοεμβρίου 1984
«Μονόγραμμα» – Μελισσάνθη
Η εκπομπή «Μονόγραμμα» είναι αφιερωμένη στην ποιήτρια Μελισσάνθη (λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Ήβης Κούγια-Σκανδαλάκη) και στο έργο της, αποτιμώντας την πνευματική της προσφορά.
Η Μελισσάνθη γεννήθηκε στην Αθήνα και πέθανε στις 9 Νοεμβρίου 1990. Γνώρισε τη μεγάλη παρέα της Δεξαμενής και συνδέθηκε με βαθιά φιλία με τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, τη Ζωή Καρέλλη, τον Σαραντάρη κ.ά.
Στην εκπομπή, η ποιήτρια διαβάζει από τα ποιήματά της ξετυλίγοντας ταυτόχρονα τη ζωή της. Όπως η ίδια αναφέρει, «η ποιητική της πορεία ταυτίστηκε με την εσωτερική της πορεία, της οποίας καταγράφει τις φάσεις. Στόχοι της «η αναζήτηση του νοήματος της ζωής και η εσωτερική ολοκλήρωση».
Μιλάει για τις πρώτες της ποιητικές συλλογές αλλά και τα πνευματικά της ενδιαφέροντα, που την ακολούθησαν στην εξέλιξη της πορείας της.
Παραγωγή: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθεσία: Κώστας Στυλιάτης
«Ελληνικά Επίκαιρα» – Επίσκεψη του Σαρλ ντε Γκολ στην Ελλάδα
Ταινία «Επικαίρων», που καταγράφει την επίσκεψη του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Σαρλ ντε Γκολ στην Ελλάδα, 16-19 Μαΐου 1963, παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τη συμπλήρωση 55 χρόνων από τον θάνατό του (9 Νοεμβρίου 1970).
Προβάλλεται η άφιξη του Γάλλου Προέδρου στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στην Αθήνα και η υποδοχή του στην Πύλη του Αδριανού στις 16 Μαΐου 1963, ακολουθούμενη από την κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, την απονομή στον Γάλλο Πρόεδρο του Χρυσού Μεταλλίου της πόλης των Αθηνών και το επίσημο γεύμα στα Βασιλικά Ανάκτορα την ίδια ημέρα. Παρουσιάζεται, ακόμη, η ομιλία του Σαρλ ντε Γκολ στην ολομέλεια της Βουλής στις 17 Μαΐου 1963, καθώς και η επίσκεψή του στην Ακρόπολη και στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, την ίδια ημέρα.
Ακολουθούν η δεξίωση προς τιμήν του Γάλλου Προέδρου από το ΕΒΕΑ και το επίσημο γεύμα που παραθέτει ο πρωθυπουργός στον Ναυτικό Όμιλο Ελλάδος, καθώς και η δεξίωση που παραθέτει προς τιμήν των βασιλέων και της ελληνικής κυβέρνησης ο στρατηγός Ντε Γκολ στη γαλλική πρεσβεία στην Αθήνα, στις 18 Μαΐου 1963. Η ταινία κλείνει με την επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου στη Θεσσαλονίκη, την άφιξή του στο αεροδρόμιο της Μίκρας, την κατάθεση στεφάνου στο Γαλλικό Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης και την παρακολούθηση στρατιωτικής παρέλασης στο αεροδρόμιο Σέδες.
